Dalağın şişmesi ile karakterize, mera mevsiminde daha çok görülen salgın bir hastalıktır. Hastalık bulaşıcı olup ani ölümlere sebep olur. Hastalık sığır, koyun, keçi, manda, at, deve, fil, domuz, köpek, kedi ve kanatlılarda görülür, insanlara da bulaşır.
BELİRTİLERİ:
İştahsızlık Durgunluk
Titreme, süt veriminde azalma, solunum güçlüğü
Önceleri kabızlık, sonraları kanlı ishal ve kanlı idrar görülür.
Hayvanlarda ölümden hemen önce veya sonra ağız, burun, anüs ve genital kanaldan koyu katran gibi kan gelir ve kan asla pıhtılaşmaz.
SEBEP OLAN ETKENLER:
Hastalık sindirim, solunum ve deri yolu ile bulaşmaktadır. Su, yem, ot gibi gıdalara bulaşan etken sindirim sisteminde bulunan yaralardan girerek hastalık oluşturur.
Hastalık etkenleri çok çabuk sporlanırlar ve bu sporlanmış etkenler toprakta 6 sene canlı kalırlar. Bu nedenle hastalığın yayılmasını önlemek için hasta hayvanlar asla kesilmemeli, ölenlere otopsi yapılmamalı ve ölen hayvanların kadavraları hemen gömülmelidir.
Hastalık bir hayvandan diğerine direkt olarak bulaşmaz. Bulaşma Antraks sporlarıyla bulaşık yemlerin yenilmesi, suların içilmesiyle olur. Etken alındıktan 24 saat sonra hastalık belirtileri ortaya çıkar. Hastalık hızlı seyir gösterir, vücut ısısı birden bire 40-42.5 ºC ye yükselir, sonra ateş aniden düşer ve hayvan 3-4 gün içinde ölür.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ:
Hastalık hızla geliştiğinden genellikle tedaviye fırsat kalmadan ölüm görülür. Tedavide antibiyotikler ve vitaminler kullanılmakta ve iyi sonuçlar alınmaktadır. Ancak hastalık hayvanlar ve insanlar için ölümcül olduğundan tedavi yapılmamalı, hastalar imha edilmelidir.
Ölen hayvana otopsi yapılmamalı, en az 2 metre derinlikte çukur açılarak gömülmeli ve üzerine sönmemiş kireç dökülerek kapatılmalıdır. Ahır mutlaka dezenfekte edilmelidir.
Antraks ihbarı mecburi bir hastalıktır ve hastalık çıkan yerlere karantina uygulanmalıdır.
KORUNMA YÖNTEMLERİ:
Hastalıktan korunmak için yılda bir kez aşı yapılmalıdır.
HASTALIĞIN İNSANLARDAKİ FORMU:
Antraks, insanlarda üç farklı formda görülür: akciğer, barsak ve deri şeklinde. Her bir form, farklı yollarla bulaşır ve çeşitli belirtiler gösterir, bu nedenle tanı ve tedavi süreçleri de farklılık gösterir.
Akciğer Antraksı
Oluşumu: Antraks spesiesinin dayanıklı spor formuna dönüşmesi ve bu sporların tozlu ortamlarda havayolu ile akciğerlere yerleşmesiyle oluşur.
Belirtiler ve Tedavi: Akciğer antraksı, tedavisi en zor olan formdur. Erken teşhis kritik önem taşır. Yüksek dozda intravenöz antibiyotik kullanımı gerektirir, özellikle kristalize penisilin günlük 20-24 milyon u dozda uygulanır. Ancak, tedavi başarısı genellikle düşüktür.
Barsak Antraksı
Oluşumu: Hasta hayvanların etlerinin tüketilmesi ile bulaşır.
Belirtiler ve Tedavi: Barsak antraksında tedavi edilse bile ölüm oranı %25-75 arasında değişebilir. Tanı koymak ve hızlı müdahale etmek esastır.
Deri Antraksı
Oluşumu: Hastalıklı etlere veya kana doğrudan temas sonucu, özellikle var olan kesikler, yaralar veya iyileşme dokusundan (skar) etkenin vücuda girmesiyle oluşur.
Belirtiler ve Tedavi: Deri antraksı, tedavi edilebilen bir formdur. Tedavi edilmezse, vakaların %10-20`sinde sepsis gelişebilir ve bu da ölümle sonuçlanabilir. Ancak tedaviye yanıt verildiğinde ölüm oranı %0.3`e düşer.
Genel Uyarılar
Tedaviye başlamadan önce mutlaka kültür alınmalıdır.
Antibiyotik tedavisi enfeksiyonun erken dönemlerinde etkilidir. Ancak, toksin belli bir düzeye ulaştıktan sonra ölüm kaçınılmaz hale gelir ve tedavi başarısız olur.
Erken teşhis, hızlı ve doğru tedavi uygulanması hayati önem taşır.
