1. Fenolojik Tanım ve Süreç
00 (Tam Dinlenme Başlangıcı):
Ağacın gelişimi tamamen durmuş görünür. Bitki, çevre koşullarına karşı içsel fizyolojik koruma mekanizmalarını aktive eder.
01–03 (Derin Dinlenme):
Hücresel faaliyetler minimum düzeye iner. Tomurcuklar henüz dıştan herhangi bir büyüme belirtisi göstermez.
04–07 (Dinlenme Sonu Yaklaşır):
Soğuklama gereksinimi (chilling requirement) tamamlanır. Gözler içsel olarak uyanmaya başlar ancak çevreden görünmez.
08–09 (Göz Kabarması Başlangıcı):
Gözlerde hafif şişme ve renk değişimi başlar. Dışarıdan da fark edilebilir hale gelir. İlk canlılık işaretleri görülür.
2. Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar
Soğuklama İhtiyacı Tamamlanması:
Dinlenme süresince elma ağaçları belirli bir süre düşük sıcaklıklara (genellikle 0–7 °C arasında) maruz kalmak zorundadır.
Soğuklama tamamlanmazsa →
Düzensiz göz uyanışı
Zayıf çiçeklenme
Düşük verim oluşur.
İçsel Metabolik Aktivasyon:
Soğuklama sonrası, tomurcuklardaki dormansi baskılayıcı hormonlar (örneğin ABA – absisik asit) azalır, büyüme düzenleyici hormonlar (özellikle sitokinin ve gibberellinler) artar.
Hücresel Hazırlık:
Gözler su almaya başlar, protoplazma yeniden aktifleşir. Protein sentezi, şeker metabolizması başlar.
3. Sulama İhtiyacı
Genel:
Dinlenme döneminde aktif su tüketimi çok düşüktür. Toprakta yeterli nem varsa sulama gerekmez.
Özel Durumlar:
Ağaçlar kuru bir kış geçiriyorsa
Toprak su kapasitesi çok düşükse
O zaman hafif destek sulama yapılabilir (özellikle genç fidanlarda).
4. Besleme İhtiyacı
Genel:
Bu dönemde topraktan aktif besin alımı minimaldir.
Toprak Altı Destekleri (İsteğe Bağlı):
Eğer toprak analizi sonuçlarına göre eksiklik tespit edilirse, özellikle:
Organik madde uygulamaları (kompost, fermente çiftlik gübresi)
Yavaş salınımlı fosfor ve potasyum kaynakları
dinlenme dönemi sonunda veya göz kabarmaya yakın dönemde verilerek kök bölgesinde hazır hale getirilebilir.
Yapraktan Besleme:
Bu aşamada yaprak olmadığı için foliar (yaprak üstü) uygulama yapılmaz.
5. İlaçlama Gerekliliği
Genel:
Dinlenme dönemi bitmeden yapılacak koruyucu ilaçlamalar çok önemlidir.
Önerilen İlaçlamalar:
Bakırlı Fungusitler:
(Örn: Bordo bulamacı, bakır oksiklorür)
Amaç: Kışlık fungal sporları (özellikle külleme, kara leke, ateş yanıklığı etmeni bakteriler) baskılamak.
Yağ Bazlı Dormansi İlaçları:
(Örn: Mineral yağlar + insektisitler)
Özellikle kırmızı örümcekler, kabuklu bitler gibi kışlayan zararlılar için uygulanır.
İlaçlama Zamanı:
Hava sıcaklığı 5–20 °C arasında olmalı.
Don riski yoksa uygulanmalıdır.
Gözler henüz açılmamışken veya hafif kabarma evresindeyken en etkilidir.
6. Dönemin Riskleri
Geç Donlar:
Gözler şişmeye başladığında, -2°C`nin altındaki sıcaklıklar göz ve çiçek zararına yol açabilir.
Erken Uyanma:
Sıcak bir kış geçirildiyse, dinlenme erken bitebilir. Bu da don hasarı riskini artırır.
7. Pratik Öneriler (Elma Bahçeleri İçin)
Uygulama | Öneri |
Sulama | Genellikle gerekmez; aşırı kuraksa hafif sulama |
Gübreleme | Toprak altı organik katkı; analiz varsa potasyum/fosfor destekleri |
İlaçlama | Bakırlı fungusit + yağ bazlı insektisit uygulaması |
Diğer | Göz kabarmayı günlük gözlemle izleyin; don alarmı takip edin. |
