1. Fenolojik Tanım ve Süreç
80 (Meyve Büyümesi Devam Ediyor):
Hücre genişlemesi hızla devam eder. Meyve hacim ve kütle olarak gözle görülür şekilde büyür.
81–83 (Çekirdek Olgunlaşması):
Çekirdek rengi yeşilden kahverengiye döner → fizyolojik olgunluk yaklaşmıştır.
85 (Renklenme Başlangıcı):
Antosiyanin sentezi artar. Kabuk rengi çeşide özgü renk tonlarını almaya başlar.
87 (Ticari Olgunluk):
Meyve hacmi tamamlanmış, renklenme ideal düzeye ulaşmıştır. Şeker/asit oranı ve sertlik optimum seviyededir.
89 (Tam Hasat Olgunluğu):
Meyveler hasada hazırdır. Stoklamaya uygunluk, taşıma dayanımı ve raf ömrü bu noktada test edilir.
2. Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar
Hücre Genişlemesi Son Aşamada:
Hücre duvarları maksimum elastikiyet ve su içeriğine ulaşır.
Şeker Birikimi:
Fotosentez ile üretilen sakkaroz, fruktoz ve glukoz, meyvede birikir → °Brix değeri yükselir.
Asit Azalması:
Malik asit düzeyi düşer. Şeker/asit dengesi → aroma gelişimi açısından kritik.
Etilen Üretimi:
Klimakterik meyve olan elma, bu dönemde etilen sentezini artırır.
Özellikle ACC Sentaz ve ACC Oksidaz enzimlerinin aktivitesi yüksektir.
Antosiyanin ve Klorofil Dinamiği:
Renkli çeşitlerde antosiyanin birikir, klorofil yıkımı başlar.
Bu olay “renk dönüşümü”nü sağlar (örneğin: yeşil → sarı veya kırmızıya).
3. Sulama Yönetimi
Hasat Öncesi Azaltılmış Sulama:
Fazla su → meyve çatlağı riski ve renklenmenin zayıflaması
Azaltılmış sulama → şeker oranının artmasına ve renklenmenin iyileşmesine yardımcı olur.
Kritik Uyarı:
Ani kuraklık stresi meyve düşmesine veya kalite bozulmasına yol açabilir. Kontrollü kuraklık teşvik edilir.
4. Besleme Stratejisi
Kalsiyum (Ca):
Bu evrede çok önemlidir.
• Hücre duvarı stabilitesi
• Depolama dayanımı
• Çürüklük (bitter pit) ve mantar kaynaklı bozulmaları azaltır.
Potasyum (K):
Şeker taşınımı ve tat-aroma gelişimi için hayati.
Yapraktan Uygulama Önerisi (hasattan 15–20 gün öncesine kadar):
|
Element
|
Dozaj
|
Amaç
|
|
Kalsiyum
|
%0.5–1
|
Sertlik ve
çürüklük direnci
|
|
Potasyum
|
%0.5
|
Tat ve
renk gelişimi
|
|
Aminoasit
+ Mikroelement
|
%0.2
|
Stres
azaltımı ve metabolizma
|
5. Hasat Zamanının Belirlenmesi
Elma Çeşitlerine Göre Optimal Hasat Parametreleri:
|
Çeşit
|
Hasat İndeksi
|
Sertlik (kg/cm²)
|
°Brix (SÇKM)
|
Nişasta İndeksi
|
Notlar
|
|
Red
Delicious
|
5–7
|
7.0–8.5
|
14–15
|
3.0–4.5
|
Orta
şeker, düşük asit; nişasta geç parçalanır
|
|
Granny
Smith
|
5–7
|
7.5–8.5
|
12–13
|
1.0–2.5
|
Asidik,
nişasta parçalanması geç başlar
|
|
Golden
Delicious
|
5–6
|
6.5–8.0
|
13–14
|
3.5–5.0
|
Hassas
doku, erken yumuşama eğilimi
|
|
Fuji
|
5–7
|
8.5–9.5
|
16+
|
2.0–3.5
|
Şeker
yüksek; nişasta uzun süre kalır
|
|
Pink Lady®
|
6–7
|
7.5–8.5
|
14–15
|
4.0–5.5
|
Geç hasat
gerekir; hasat öncesi %80 nişasta çözünmüş olmalı
|
6. İlaçlama ve Kalıntı Riski
Hasat Öncesi İlaç Kesimi:
PHI (Pre-Harvest Interval) sürelerine mutlaka uyulmalıdır.
Fungusit ve insektisit kalıntısı → ihracatta ret sebebidir.
Kalsiyum Bazlı Biofilm veya 1-MCP Uygulaması:
Raf ömrünü uzatmak, etilenin etkisini baskılamak için hasat öncesi veya sonrası yapılabilir.
7. Dönemin Riskleri
Dengesiz Renklenme:
Güneşlenme yetersizse antosiyanin sentezi zayıf kalır.
Örtü sistemleri veya ağaç içi budama düzeni buna çözüm olabilir.
Meyve Çatlaması:
Fazla su → hücrelerde hızlı şişme → kabukta mikro-yırtıklar
Depo Hastalıkları:
Erwinia spp., Penicillium spp. gibi organizmalar bu dönemde latent kalabilir ve depoda aktif hale gelir.
8. Pratik Öneriler (Elma Bahçeleri İçin)
|
Uygulama
|
Tavsiye
|
|
Hasat
Zamanı
|
Nişasta
indeksi, °Brix ve sertlik birlikte değerlendirilerek yapılmalı
|
|
Son Sulama
|
Hasattan
5–7 gün önce durdurulmalı
|
|
Kalsiyum
Uygulaması
|
Hasattan
20–25 gün öncesine kadar yapılmalı
|
|
PHI Takibi
|
İlaçların
hasat öncesi kullanım süreleri kontrol edilmeli
|
|
İşçilik
Planlaması
|
Renklenme
homojen değilse kademeli hasat yapılmalı
|
