1. Fenolojik Tanım ve Süreç
90 (Yapraklarda İlk Renk Değişimi):
Yapraklarda klorofil yıkımı başlar. Sarı, turuncu, kırmızı renkler görünür (karotenoid ve antosiyanin pigmentleri belirginleşir).
91–93 (İlerlemiş Sararma):
Yaprakların çoğunda sararma ve renk değişimi yaygındır. Fotosentez etkinliği ciddi şekilde düşmüştür.
95 (Yaprakların Dökülmesi Başlangıcı):
Petiyol (yaprak sapı) hücrelerinde ayrışma tabakası oluşur → yapraklar koparak dökülmeye başlar.
97–99 (Tüm Yaprakların Dökümü ve Tam Dinlenme):
Ağacın tüm yaprakları dökülür. Metabolizma yavaşlar ve tam dormansiye (dinlenmeye) geçilir.
2. Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar
Klorofil Yıkımı ve Diğer Pigmentlerin Görünmesi:
Klorofil yıkımı sonucu karoten (sarı-turuncu) ve antosiyanin (kırmızı-mor) pigmentleri ortaya çıkar.
Besin Rezervlerinin Mobilizasyonu:
Yapraklardan:
Karbonhidratlar
Azotlu bileşikler
Bazı mineraller (özellikle fosfor ve potasyum)
gövde, kök ve tomurcuk dokularına taşınır.
Dinlenme (Dormansi) İçin Hazırlık:
Hücre içi su oranı azalır, metabolizma hızı minimuma iner.
Soğuklara dayanıklılığı artıran şeker ve protein birikimi başlar.
3. Sulama ve Su Yönetimi
Hasat Sonrası Denge:
Eğer bölge çok kuraksa veya toprak aşırı kuruysa, yapraklar henüz düşmeden önce
➔ Hafif bir destek sulama yapılabilir.
Amaç: Ağaçta rezerv madde birikimini desteklemek.
Yaprak Dökümünden Sonra:
Sulama tamamen kesilmelidir.
Ağaç fazla sudan zarar görmemeli.
4. Besleme Stratejisi
Toprak Altı Gübrelemeye Başlangıç (İsteğe Bağlı):
Yavaş salınımlı organik madde takviyeleri yapılabilir.
Kışın mineral madde eksikliği riskini azaltır.
Azot Desteği:
Yaprak dökümünden önce azot verilmemeli. Çünkü:
Fazla azot ➔ vegetatif büyümeyi tetikler ➔ kışa girerken doku donmalarına yol açabilir.
Fosfor ve Potasyum Destekleri (İsteğe Bağlı):
Kök gelişimini ve kış sertliğini artırır.
5. İlaçlama ve Bahçe Hijyeni
Sonbahar İlaçlamaları:
Bakırlı Fungusitler:
Yaprak ve odunsu dokulardaki fungal spor yükünü baskılar.
Özellikle elma kara lekesi (Venturia inaequalis) kışı bulaşık olarak geçirir; bakır uygulaması inokulum kaynağını azaltır.
Mumya Meyve Temizliği:
Ağaçta kalmış enfekte meyveler (mumya meyveler) temizlenmelidir.
Monilya gibi hastalık etmenleri burada kışlar.
Budama Artıklarının Toplanması:
Zayıf, kuru veya enfekte dallar budanmalı ve uzaklaştırılmalıdır.
6. Dönemin Riskleri
Geç Hasat Sonrası Aşırı Büyüme:
Geç gübreleme veya geç sulama vegetatif büyümeyi teşvik ederse, yeni sürgünler kışın zarar görebilir.
Soğuklara Hazırlıksızlık:
Rezerv madde birikimi tamamlanmazsa, ağaç - özellikle genç ağaçlar - kış zararlarına daha açık hale gelir.
Hastalık Kışı:
Temizlik yapılmazsa, hastalık etmenleri ilkbaharda daha yoğun enfeksiyona sebep olur.
7. Pratik Öneriler (Elma Bahçeleri İçin)
|
Uygulama
|
Tavsiye
|
|
Sulama
|
Yaprak dökümüne kadar hafif destek sulama (kuraksa)
|
|
Gübreleme
|
Fosfor ve potasyum ağırlıklı sonbahar destekleri
yapılabilir
|
|
İlaçlama
|
Bakırlı fungusit uygulamaları sonbaharda önerilir
|
|
Temizlik
|
Mumya meyve, yaprak ve kuru dal temizliği şarttır
|
|
Kış Budama Planı
|
Dinlenme dönemi boyunca budamaya hazırlanılmalı
|
