Bilgi Bankası

BAKTERİYEL LEKE
(Xanthomonas campestris pv.) 
Hastalık etmeninin genel özellikleri:
Bakteriyel bir hastalık etmeni olup, hastalık bakteriyel leke ya da saçma deliği olarak bilinen yaygın bir hastalık etmenidir. Bu hastalık etmeni karşı en hassas meyve ağaçları şeftali ve nektarindir, kayısı ve eriklerde ise sadece hassas olan çeşitlerde görülmektedir. Hastalığın gelişmesi için uygun olan koşullar ılık ve orta derecede sıcaklıklar, sık ve hafif geçen yağmurlu havalar, ağır çığ ve az şiddetli rüzgârlı hava koşullarıdır. Belirtilen hava koşullarının tamamı ya da birazının hakim olduğu sezonlarda, şiddetli enfeksiyonlar her zaman beklenmelidir. Yine hava koşulları uygun olduğunda, bakteriyel enfeksiyon tomurcukların açılmasından hasat zamanına kadar olabilir. Şiddetli yağan yağmurlardan sonra yeni infeksiyonlar her zaman çıkabilir, böyle koşullarda hastalık genellikle ağaçların bir tarafında daha yaygın olarak görülmektedir.
 
Hastalık Etmeninin Belirtileri
Hastalık meyve ağaçlarının yeşil akşam, ince dallar ve meyvelerinde görülmektedir. Bazı yetiştiriciler hastalığı genenllikle bakteriyel etmeninin yapraklarda neden olduğu saçma deliği belirtisinden karakterize eder ve tanımlarlar. Hastalık belirtisi yapraklarda ilk önce, küçük, açık yeşil ya da beyazımsı renkte ve lekeyi çevreleyen dokudan kesin olarak ayrılmıştır. Bu lekeler çoğunlukla yeşil aksamlarin uçlarında daha yoğun görülmektedir. Şiddetli olarak infektelenen yapraklar sarıya döner ve daha dökülürler. Duyarlı çeşitlerde, yapraklarda oluşan bir kaç lezyon yaprakların dökülmesine neden olabilir. Yaz başlarında da ağır yaprak dökülmeleri meyvelerin büyüklüğünü azaltır ve ağaçları zayıflatır.
Bakteriyel lekeye benzeyen diğer yaprak lekeleri bir çok diğer faktör ve hastalıklar tarafından neden olabilir, bunlardan X-Hastalığı, su stresi, azot eksikliği ve ilaçlama yanıklığı örnek olarak verilebilir. Bakteriyel leke belirtileri ise bu faktörlerden genellikle meyve ve yapraklarda oluşturduğu acılı simptomlar ile kolaylıkla ayırmak mümkün olabilir.
Meyve belirtileri başlangıçta meyvenin yüzeyinde küçük, yuvarlak kahverengi lekeler olarak görülür. daha sora ise bu lekelerde çökme ve lekelerin etrafında ise çatlamalar meydana gelir. Bu tür lekeler meyvelerin görünümünü büyük ölçüde bozulmasına rağmen, meyvenin yenilebilir özelliği bozmamaktadır. Yalınız meyvelerde meydana gelen çatlamalar, çürüklük mikroorganizmaların girişine müsaade ettiği için sekonder zararlanmalar neden olurlar. Geç sezonlarda görülen lekeler genellikle yüzeyseldir ve meyvelerde sadece benekleneme görüntülerin oluşmasını sağlar.
Hastalık etmeni ağaçların ince dallarını da infekte eder ve kanserler neden olabilirler. Bu tür belirtiler bahardan sonbahara kadar görmek mümkündür. İlk önce kanserler morumsu ve suda ıslanmış bir görünümde, fakat bu lekeler daha sonra daha az yuvarlak ya da eliptik ve çökük bir şekil alırlar. Ağaçlarda oluşan bu kanserli dokular bakterinin kış gibi olumsuz koşulları geçirmesini sağlamaktadır.

Mücadelesi
Kültürel mücadele
1. Kanserli dokuları barındıran ince dal ve sürgünler budanmalı ve imha edilmeli.
2. Hastalık etmenine karşı dayanıklı kültüvarlar meyve bahçelerinin tesisinde tercih edilmelidir. Dayanıklı şeftali çeşitlerden bazıları; Biscoe, Candor, Cresthaven, Dixired, Earliglo, Emery, Encore, Harbelle, Harbinger, Harbite, Harkin, Jefferson, Jerseyglo, Loring, Madison, NJ 240, NJ 248, Norman, Ranger, Redhaven, Redkist, redskin, Sentinel, ve Sunhaven` dir. Hassas şeftali çeşitlerinden bazıları ise Blake, Jerseyland, Suncrest, Suncling, Sunhigh, Redcrest, Autumnglo ve Ran Cocas` dir. Hastalık etmenine karşı bazı kayısı çeşitleride (Goldcot, SH-50, & SH-7) duyarlıdır, kayısı bahçesi tesis edilirken dayanıklıklar tercih edilmelidir. Bir nektarin çeşidi de hastalığa karşı oldukça duyarlıdır.
3. Canlı ve gür gelişen meyve ağaçları bakımsız ve yetersiz beslenen meyve ağaçlarına göre daha dayanıklıdır. Bundan dolayı, gübreleme, budama, sulama ve diğer bakım işleri zamanında ve dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.
Kimyasal mücadele
Kimyasal ilaçlama özellikle hasattan sonra yapılmalı ve kanserli dokuların oluşmasına böylelikle izin verilmez. Tomurcuklar patlamadan önce yapılacak bir ilaçlamada hastalığın etkili bir şekilde kontrolü için gereklidir, ve bu ilaçlamayı takiben diğer ilaçlamalar hastalığın ortaya çıkmasına uygun ortamlar hakim olursa yapılabilir. Tarım ilacı olarak bakırlı preparatlar tavsiye edilmektedir. Hastalığın kontrolünde çinko sülfatı içeren spreyle ve ziram ile yapılan ilaçlamalar bakteriyel enfeksiyonların ortaya çıkmasını ve popülasyon oluşmasını büyük ölçüde engellediği bildirilmektedir. Yurt dışında bazı bitki savunmasını teşvik edici maddeler (Serenade, Elexa, Messenger) bu hastalığı kontrol etmek için kullanılmaktadır.

İlaç Önerileri