(Colletotrichum fragariae)
TANIMI VE YAŞAYIŞI
Havai kökenli fungal hastalık etmenleri olup, bitkinin yaprak, stolon, meyve ve kök boğazında zarar oluştururlar.
Hastalık etmenleri bulaşık bitki artıkları ve bulaşık bitkilerin dikilmesiyle bulaşan toprakta bulunmakta ve bu topraklar primer enfeksiyon kaynağını oluşturmaktadır. Hastalığın yayılımı kuru ve serin havalarda oldukça yavaş; nemli ve sıcak havalarda ise çok hızlıdır. Uygun koşullar altında, bitki artıklarında 9 aya kadar canlılığını sürdürebilen etmenler yağmurun sıçrattığı toprak, hayvanlar, işçiler ve bulaşık alanlarda kullanılan aletler ile taşınırlar.
Çilek bitkileri meyvelenme dönemlerinden itibaren etmenlere karşı dayanıklılık kazanırlarken, çiçekler, pembe ve kırmızı meyveler etmene karşı duyarlıdırlar ve meyveler olgunlaştıkça hassasiyetleri artar.
Belirtileri
✓ Hastalık bitkinin yaprak, stolon, meyve ve kök boğazında zarar oluşturur.
✓ Colletotrichumfragariae ve C.gloeosporioides’in neden olduğu yaprak belirtileri, 0.5-1.5 mm çapında yuvarlak mürekkep lekeleri şeklinde oluşur. Bu lekeler çok sayıda da olsa yapraklar ölmez ve bu lekelerde sporulasyon olmaz.
✓ C. acutatum’un neden olduğu belirtiler ise yaprakların kenarlarında, düzensiz koyu kahverengi-siyah kuru alanlar şeklinde gelişir . Bu tür yapraklar, nekrotik alanların genişlemesine rağmen 2-3 ay canlı kalır ve bu alanlardaki sporulasyon çiçek yanıklığı ve meyve çürüklüğü için primer enfeksiyon kaynağını oluşturur.
✓ Colletotrichum fragariae ve C. gloeosporioides’in neden olduğu yaprak lekeleri , C. acutatum’un neden olduğu nekrotik belirtiler. (Compendium of Strawberry Diseases) Çilek bitkisinin çiçekleri ve meyveleri antraknoz hastalığına çok hassastırlar ve hastalık nemli ve sıcak hasat sezonunda çok hızlı gelişerek ürüne zarar verebilir.
✓ Çiçekler, çiçek tomurcukları ve çiçek sapları hastalığa hassas olmakla birlikte tamamen açmış çiçekler en hassas organlardır. Hastalık ilk çiçek gözlerinin çıkmasından itibaren görülebilir ve hastalığın bulaştığı çiçekler hızla kuruyup ölürler . Meyve çürüklüğüne ise yaygın olarak C.acutatum neden olmaktadır. Meyve çürüklüğü özellikle malçlama yapılmış masuralarda
yetiştirilen tek yıllık çileklerde görülmektedir.
✓ Hastalığa yakalanmış meyvelerde, olgunlaşma
döneminde açık kahverengi, su emmiş gibi lekeler oluşur ve bu lekeler hızla sert, yuvarlak,
koyu kahverengi-siyah lekelere dönüşür ve bu meyveler kuruyarak mumyalaşır. Yeşil
meyvelerde hastalık başlangıçta sınırlı kalmış gibi görünmekle birlikte meyve olgunlaşma döneminde hastalık normal seyrinde ilerler ve oluşan spor kitlesi gözle görülebilir.
✓ Colletotrichum sp.’nin neden olduğu çiçek yanıklığı ve yeşil meyvedeki belirtileri (Compendium of Strawberry Diseases) Stolonlardaki hastalık belirtileri küçük, kırmızı, çizgi şeklinde başlar ve hızla koyu, güneş yanığı şeklinde kuru lekelere dönüşür.
✓ Çilek bitkisinin stolonlarındaki hastalık belirtileri (Comp. of Strawberry Dis.) Kökboğazı çürüklüğünün ilk belirtileri başlangıçta sıcak saatlerde genç yaprakların solması ve
daha sonra tekrar sağlıklı görünümünü alması şeklindedir. Bu belirti birkaç gün sürdükten ve
kök boğazı çürüklüğü tamamen geliştikten sonra hasta bitki tamamen kurur ve ölür. Bu tür bitkiler boyuna kesildiğinde kırmızımsı kahverengi kuru çürüklük görülür.
✓ Çilek bitkileri üretim alanlarına aktarıldıktan birkaç gün sonra ya da bitkiler tamamen gelişip çoklu
kök boğazı oluştuktan sonra kısmi kök çürüklüğü oluşabilir. Bu bitkilerde sadece bir kısımda
hastalık gelişip diğer kısımlar sağlıklı kalabilirler ancak sonuçta bu tür bitkiler de ölürler. Tek kök boğazına sahip bitkiler ise hastalık gelişiminden hemen sonra ölürler.
Konukçuları
Etmen grubu geniş bir konukçu dizisine sahiptir. Çilek, turunçgil, sebze, sert ve yumuşak çekirdekli meyveler ve sert kabuklu meyveler başlıca konukçuları arasındadır.
Mücadelesi
Kültürel Önlemler
✓ Hastalık taşımayan sağlıklı fideler kullanılmalıdır.
✓ Aşırı azotlu gübrelemeden kaçınılmalıdır.
✓ Sırta dikim, malçlama (organik malç) ve damla sulama tercih edilmelidir.
✓ Hastalıklı meyveler sık sık toplanarak imha edilmelidir.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama zamanı
İlaçlamalara ilk hastalık belirtileri görüldüğünde başlanılmalı ve hasat dönemine kadar, kullanılan ilaçların etki süresi göz önünde bulundurularak devam edilmelidir.
Kullanılacak Etken Maddeler
