(Botrytis cinerea) 

Tanımı ve Biyolojisi

Botrytis cinerea Fr.(teleomorph: Botryotinia fuckeliana (de Bary) Whetzel) fungal bir etmeni her yerde ve çok yaygın olarak bulunan polifag bir fungus olup, bir çok bitkiye saldırma ve koloni oluşturma yeteneğindedir. Bitkilere gelişmesi için ideal bir beslenme yeri oluşturan yaralı kısımlardan ve dokulardan giriş yapar. Konidisporlar çilek bitkilerinde yapraklarıda etkiler, fakat infeksiyonlar yapraklar ölünceye kadar belirtisiz kalmaktadır. Bu sporlar çabuk bir şekilde çiçek saplarını, erkek organlarını ve pistilleri infekte eder, ama çiçek taç yapraklarını infekte etmez. Hastalık etmeninin gelişen miselleri daha sonra meyvelere saldırabilir. Hastalık etmeni yeşil meyvelere saldırmakta, ama meyve olgunlaşıncaya kadar hastalık oluşmayabilir. Konidi, miselyum ve sclerot gibi değişik formlarda bitki artıkları üzerinde ve toprakta barınır. Yağmur, rüzgar ve örtü altında hava akımları yardımıyla yayılmaktadır. Hava neminin %95 lerde ve 17-23 °C sıcak olan havalar hastalığın gelişmesi için uygundur.

Hastalığın Belirtileri

✓  Hastalık, genellikle çiçek, yaprak, yaprak sapı ve meyvede belirti oluşturur.

✓  Çiçeklerin tam açmış olduğu dönemde bütün organları ile enfeksiyona uğrayan çiçekler, aniden solarak kurumakta ve “Çiçek Yanıklığı” olarak bilinen durum meydana gelmektedir. Eğer hava koşulları yağışlı ve nemli giderse; enfeksiyon, çiçeklerden kısa çiçek sapına, buradan da ana çiçek sapına geçmektedir. Bazı hallerde ise çiçeğin birkaç taç ve çanak yaprağında hastalığın tipik, küçük kahverengi-siyah, kuru nekrotik lekeleri görülmekte, zamanla bu lekeler yaprakların her tarafını kaplamaktadır. Hastalıklı taç yaprakların büyük bir bölümü dökülmektedir.

✓  Çilek bitkisinin yaprakları genellikle bu hastalığa karşı dayanıklıdır. Ancak bitkinin dip kısımlarında hava cereyanından uzak kısımlarında bazen hastalığa yakalanmış yaprakları koyu kahverengiye dönüşmüş olarak görmek mümkündür. Çileğin yaprak sapları ve daha çok dip kısımları hastalığa yakalanmakta, hastalık dipten yukarı doğru gelişmekte ve saplar koyu kahverengine dönüşmektedir.

✓  Meyvede oluşan belirtiler, genellikle meyvenin toprak ya da organik materyale değdiği noktadan başlar. Bu temas noktasında önce açık kahverengi bir leke belirmektedir. Lekenin oluştuğu bölge yumuşamakta ve parmakla dokunulduğunda meyve etinden kolayca ayrılmaktadır. Daha sonra bu leke genişleyerek tüm meyveyi kaplamaktadır.

Hastalığın Görüldüğü Bitkiler:

Çilek, üzüm, incir, turunçgil meyveleri, soğan, biber, domates, marul, enginar, böğürtlen, erik, fasulye ve başta sardunya, begonya, kaktüs ve yıldız çiçeği olmak üzere pek çok süsü bitkisi.

Mücadele Yöntemleri:

Kimyasal olmayan mücadele:

✓  Yeni çileklikler kurulurken dikim alanlarının çukur ve su tutan alanlar olmamasına özen gösterilmelidir.

✓  Hastalığa duyarlı olmayan (yaprak ve çiçek sapları dik olarak gelişen, meyve dipleri dış bükey olan) çeşitler tercih edilmelidir.

✓  Çilek dikim alanları 2–3 yılda bir yenilenmelidir.

✓  Hastalığa yakalanmış meyveler ile çiçek sapı ve yapraklar hasattan sonra dipten kesilerek tarladan uzaklaştırılmalıdır.

✓  Yabancı otlar temizlenmelidir.

✓  Aşırı vejetatif gelişmeyi, teşvik eden gübrelemeden kaçılmalıdır.

 Kimyasal Mücadele:

1. ilaçlama: İlk çiçeklerin %10’u açınca,

2. ilaçlama: Çiçeklerin %50’si açınca,

3. ilaçlama: İlk yeşil meyvelerin görüldüğü dönemde yapılmalıdır.

Kullanılabilecek etken maddeler