Pythium spp.

Fusarium spp.

Rhizoctonia spp.

Macrophomina phaseolina.

TANIMI VE YAŞAYIŞI

Mısırda tohum, kök, kök boğazı, sap ve koçan çürüklüklerine öncelikle Pythium spp., Fusarium moniliforme (=verticilliodes), F. graminearum, Rhizoctonia spp. Macrophomina phaseolina, neden olurken Bipolaris maydis, B. pedicellatum, Colletotrichum graminicola, Aspergillus spp., Penicillium spp., Nigrospora oryzae, ve Cephalosporium maydis etmenleri de neden olabilir. Ayrıca bu funguslardan Fusarium türleri koçan ve tane çürüklüklerine de neden olarak mikotoksin oluşturabilir. Pythium türleri toprak kaynaklı olup, bölmesiz hiflere sahiptir. Toprakta oospor halinde kışlar. Fusarium spp. genellikle klamidospor halinde, Rhizoctonia spp. ve M. phaseolina ise sap ve tohumda oluşan mikrosklerot halinde kışı geçirirler. Bu türler uygun koşullarda kışı misel halinde de geçirebilmektedirler. Bunlardan Fusarium spp. ve M. phaseolina tohumla taşınabilir.

BELİRTİLERİ

Pythium spp.: Tohum çürüklüğüne neden olduğu gibi mısırda kök boğazı ve sap çürüklüğü de oluşturur. Kök boğazı ve sap çürüklüğünde tipik olarak, bitkilerde gövde ekseni etrafında dönme ve bükülmeler meydana gelir. Genellikle alt boğum araları, yumuşak, ıslak görünüşlü olup siyah renkli bir hal alır ve bitki bükülerek yatar. Bütün iletim demetleri zarar görmediği için bitki bir süre daha canlı kalabilir. Hastalık zayıf drenajlı, yeterli havalanmanın olmadığı alanlarda uzun süren sıcak (32°C) ve nemli koşullarda daha şiddetli görülür. Diğer gövde çürüklüklerinin aksine Pythium spp. bitkiye çiçeklenmeden önce zarar verir.

Fusarium spp.: Tohum ve fide çürüklüğü yapmakla birlikte esas zararı kök, kök boğazı, sap ve koçan çürüklüğüne neden olur. Sap çürüklüğü genellikle kök ve kök boğazı çürüklüğü ile birlikte gelişir. En yaygın etmenler Fusarium moniliforme=verticillioides) ve F. graminearum’dur. Bu etmenler kurak ve sıcak bölgelerde özellikle tepe püskülü çıkarma devresinde etkilidir. Fusarium sap çürüklüğünde bitkilerin boğum aralarında çürümeler ve koçan üzerinde ise fungusun pembemsi beyaz renkli misel kitlesi oluşur. F. verticillioides koçan üzerinde genellikle pembe ile beyaz renkte dağınık veya gruplar halinde misel oluşur. F. graminearum ise nemli koşullarda koçanın uç kısmından başlayan kırmızımsı ya da pembe renkli misel oluşturur (Şekil 4). Fungusun iletim demetlerinin tıkaması sonucu bitkilerde solgunluk görülür, fakat bitkide yatma olmaz ve alt boğum aralarında küçük kahverengi lekeler oluşur.

Rhizoctonia spp.: Çıkış öncesi ve sonrası dönemde bitkilerin ölümüne neden olur. Daha ileriki dönemde ise bitkide kahverengi lezyonlar oluşturarak kök ve kök boğazı çürüklüğü yapar. Yaygınlığı Fusarium türlerine göre daha düşüktür

Macrophomina phaseolina: Bitkinin fide devresinde yanıklık, olgunlaşma öncesinde ise alt boğumlarda sap çürüklüğü ve koçan çürüklüğüne neden olmaktadır. Sap çürüklüğü bitkide solgunluk, sararma ve kurumalar şeklinde ortaya çıkar. İletim demetleri üzerinde siyah mikrosklerotlar oluşturarak kömür görüntüsü oluşturur (Şekil 7). İleri dönemlerde fungus taneleri de enfekte ederek koçanın siyah bir görünüm almasına neden olur (Şekil 8). Yüksek toprak sıcaklığı, kurak şartlar ve su stresi hastalık gelişimi için uygundur.

KONUKÇULARI

Bu hastalıklara neden olan etmenler başta mısır olmak üzere çok geniş bir konukçu dizisine sahiptir.

MÜCADELESİ

Kimyasal olmayan mücadele

✓  Sertifikalı tohum kullanılmalıdır.

✓  İyi bir tohum yatağı hazırlanmalı, ekim derinliği, toprak tavı uygun olmalı, toprak sıcaklığı 13°C’den yüksek olmalıdır.

✓  Dayanıklı veya tolerant çeşitler tercih edilmelidir. - Sap ve koçan yaralanmasından mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır.

✓  Gübreler toprak analizi sonuçlarına göre uygulanmalıdır. - Hastalığın yoğun olduğu yerlerde münavebe uygulanmalıdır.

✓  Sık ekimden ve aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.

✓  Toprak tesviyesi iyi yapılmalıdır.

✓  Çapa ve boğaz doldurma işlemleri zamanında yapılmalıdır.

✓  Hasat zamanında yapılmalı ve tarlada kalan bitki artıkları yok edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Tohum ilaçlaması yapılır.

İlaçlama zamanı: Tohumlar ilaçlı değilse ekimden önce, önerilen bitki koruma ürünlerinden biri ile ilaçlanmalıdır. Ekim tarihinden çok uzun süre önce ilaçlanan tohumların üzerindeki ilaç etkisini kaybedeceğinden, depolanmış tohumluklarda ilacın bekleme süresine dikkat edilmelidir.

Kullanılabilecek etken maddeler