Akdiken akarı (Tetranychus viennensis Zacher) (Tetranychidae)

İki noktalı kırmızı örümcek (Tetranychus urticae Koch.) (Tetranychidae)

Avrupa kırmızı örümceği (Panonychus ulmi Koch.) (Tetranychidae)

Meyve kahverengi akarı [Bryobia rubrioculus (Scheut.)] (Tetranychidae)

Yassı akar [Cenopalpus pulcher (Can. and Fan.)] (Tenuipalpidae )] (Acarina)

1. TANIMI VE YAŞAYIŞI 

Akarlar, genellikle 0.5 mm’den küçük olup çıplak gözle zor görülürler. Akar yumurtaları sıcaklığa bağlı olarak 2-9 günde açılır. Yumurtadan çıktıktan sonra sırasıyla bir larva ve iki nimf dönemi geçirerek ergin olur. Akarların yapraklardaki yoğunluğu haziran ayından itibaren artmaya başlar, temmuz-ağustos aylarında en yüksek seviyeye ulaşır, daha sonra giderek azalır. Mevsimin sıcak ve kuru olması Akarların hızlı artmasına, yağışlar ise popülâsyonun azalmasına neden olur. Akarların üreme gücü oldukça yüksektir. 

Akdiken akarı (Tetranychus viennensis) (Acarina: Tetranychidae): 

Dişiler oval şekilli, kırmızı renkli ve tombuldur. Sırtındaki kıllar diken gibi çıkar ve kılın çıktığı yer beyaz bir kabarıklık yapar. Erkekler yeşilimsi sarı renkli olup, sırtının iki yanında siyah benekler bulunur. Göğüs kısmı ge-niş, karın kısmı ise geriye doğru sivridir. Ayrıca, erkekler dişilerden daha küçük ve hareketlidir. Yumurtaları bilye şeklinde, şeffaf ve açılmasına yakın sarımsı krem renklidir. Larvaları yuvarlak şekilli ve şeffaftır. Yapraklarda çok yoğun ağ örerler. Akdiken akarı kışı döllenmiş dişi halinde geçirir. Çiftleşen dişiler, iklim koşullarına bağlı olarak genellikle eylül veya ekim aylarında kışlağa çekilir. Önce ağaçların yaşlı kabuk altlarına ve ağaç çatlaklarına yerleşirler. Ancak çoğu kışı geçirmek için toprak içinde 5-10 cm derinliğine iner ve toprak içindeki boşluklara gruplar halinde yerleşirler. Bulundukları boşlukta ağ örerler ve ağlar arasında kışı geçirirler. Akdiken akarı beslenmek için nisan ortasından itibaren kışlaklarını terk edip yapraklara geçer ve mayısın ilk haftasında yumurta bırakmaya başlar. Yumurtalarını damar boyunca yaprağa bırakırlar. Bir dişi 60-120 yumurta bırakır. Yumurtalar 5-7 gün içinde açılır. Yılda 9-10 döl verirler. 

İki noktalı kırmızı örümcek (Tetranychus urticae) (Acarina: Tetranychidae):

 Renkleri genel olarak yeşilimsi sarı ve-ya kahverengimsi yeşildir. Vücudun iki tarafında siyah büyük birer benek bulunur. Bu benekler çeşitli şekillerde olabilir ve nadiren arka uca doğru yayılır. Vücut kılları oldukça belirgin olup, deri üzerin-den tek tek, diken gibi çıkar. Dişilerin vücudu yuvarlakçadır. Erkekler dişiden daha küçük ve hareketli olup, karın kısmı, geriye doğru sivrilir. Kışı geçirecek dişiler portakal veya kiremit rengini alır. Yumurtaları inci tanesi gibi beyazımsı, şeffaf ve tamamen yuvarlaktır. Açılmaya yakın koyulaşarak parlak sarı-yeşil bir renk alır. Yeni çıkan larva renksizdir, üzerinde hiç benek yoktur. Beslenmeye başladıktan sonra sırtının sağ ve solunda benekler belirir. İki noktalı kırmızı örümcek, kışı döllenmiş dişi olarak gövdelerde, ağaç kabuklarının altında, ağaçların çatlak ve yarıklarında, dökülmüş yaprak ve kabuk parçalarında ve yabancı otlarda uyuşuk halde geçirir. Erginler, martın ilk haftasından itibaren kışlama yerlerinden çıkmaya başlar. Yaprakta çok yoğun ağ örer, bir yaprak üzerinde zararlının tüm biyolojik dönemlerini bir arada görmek mümkündür. Dişiler beslendikleri yaprakların alt yüzüne tek tek olmak üzere 100-200 yumurta bırakır. Yılda 10-21 döl verir. 

Avrupa kırmızı örümceği (Panonychus ulmi ) (Acarina: Tetranychidae): 

Dişiler, koyu kırmızı renkli yuvarlakça dolgun vücutludur. Sırt kıllarının çıktığı yer beyaz daire şeklinde olup bombelidir. Erkekleri pembemsi gri renklidir ve karın kısmı geriye doğru sivrilir. Yumurtaları kiremit kırmızısı renkte ve soğan biçimindedir. Yumurtanın üzerinde bir sap bulunur, ayrıca yumurta üzeri yukarıdan aşağı doğru ince çizgilidir. Larvaları parlak kırmızı renklidir. Bu kırmızı örümcek ağ örmez. Avrupa kırmızı örümceği, kışı yumurta halinde ağaçların dal ve sürgünlerinde geçirir. Kışlık yumurtaların açılması bir ay devam eder. Ancak ilk 15 gün içinde yumurtaların çoğu açılır. Nisan başından itibaren yumurtadan çıkan larvalar taze sürgünlere saldırır. Larvalar ilkbaharda 28 günde, yazın ise 15 günde ergin olur. Erginler, mayıs ayından itibaren yumurtalarını yaprak altlarına bırakır. Yumurtalar ilkbaharda 9 günde, yaz aylarında ise 3 günde açılır. Kışlık yumurtalarını temmuz sonlarından itibaren genç dalların koltuk altlarına veya meyve buketi ile odun gözü etrafına bırakır. Bu yumurtalar açılmadan kışa girer. Yılda 8-9 döl verir. 

Meyve kahverengi akarı (Bryobia rubrioculus ) (Acarina: Tetranychidae): 

Erginler kırmızı, kahverengi ve yeşil karışımı renklidir. Üstten bakıldığında sırtı düz ve karın kısmı şişkindir. Vücut kıllarının yaprak şeklinde oluşu bu türe özgüdür. Ön bacakları diğer kırmızı örümceklere göre çok uzundur. Erginleri daha çok bir ve iki yıllık dallar üzerinde bulunur ve yapraklarda ağ örmez. Erkekleri yoktur. Döllenmeden çoğalırlar. Yumurtaları bilye şeklinde ve kırmızı renkte olup, üzeri hafif beyaz mumludur. Dal çatallarında ve sürgün boğumlarında kırmızı kümeler halinde bulunurlar. Bu nedenle yumurtalarından kışın kolayca tanınır. Larvalar yuvarlak şekilli ve kırmızı renklidir. Meyve kahverengi akarı, kışı yumurta halinde geçirir. Kış yumurtalarını çoğunlukla 1-2 yıllık dallar üzerine bırakırlar. Yumurtaları odun ve meyve tomurcukları etrafında, yaprak gözleri civarında görülür. Yoğunluğun çok olduğu yıllarda yumurtalarını kalın dallara ve hatta ağaç gövdelerine de bırakırlar. Bu durumda dallar pas rengini alır. Kış yumurtaları hava koşullarına göre mart sonu ve nisanın ilk günlerinden itibaren açılmaya başlar ve mayısa kadar bir ay boyunca devam eder. Nisan sonuna kadar kış yumurtaları çoğunlukla açılmış olur. Yumurtadan çıkan larvalar yapraklarda beslenir. Ergin dönemini bir ve iki yıllık dallar üzerinde geçirir. Bu özellik Meyve kahverengi akarına özgü bir davranıştır. Kış yumurtalarını temmuz ortasından itibaren dallara bırakmaya başlar. Bu yumurtalar yaz içinde açılmaz, açılması için üzerinden bir kış geçmesi gerekir. Bu akarın ilk dölleri yalnız yaz yumurtası bırakır. Bu yumurtalar yaz ayları içinde açılır. Son döller tamamen kış yumurtası, aradaki döller hem yaz hem de kış yumurtası bırakır. Bunun için ağaçta hem yaz hem de kış yumurtası bir arada bulunur. Yaz yumurtası yapraklara, kış yumurtası dallara bırakılır. Eylül sonu ve ekimde son erginler de ölür. Ağaçta yalnız kış yumurtaları kalır. Yılda 3-4 döl verir ,

Yassı akar (Cenopalpus pulcher ) (Acarina: Tenuipalpidae ): 

Erginler, kışın tomurcuklarda veya tomurcukların arasındaki sürgün boğumlarında kümeler halinde bulunur. Renklerinin kırmızı oluşu ile kolaylıkla tanınırlar. Dişilerde vücut oval ve yassı yapılı olup, kiremit veya daha koyu kırmızı renktedir. Kış dişileri yaz dişilerinden daha koyu renktedir. Yaz dişilerinde vücut açık kırmızı renkte ve siyah lekelidir. Sırtında vücudu enine ikiye bölen belirgin bir çizgi vardır. Sırttaki kıllar kısa ve diken gibidir. Bacakları kısa, boğumları küttür. Erkeklerin vücudu ince ve karın kısmı uzun; rengi daha açık kırmızıdır. Kış aylarında erkeklerine rastlanmaz. Yumurtaları uzunca oval, ön tarafı basık fıçı şeklinde ve kiremit kırmızısı renktedir. Diğer kırmızı örümcek türlerinden çok daha yavaş hareket ederler. Yaprakta çok az ağ örerler. Yassı akar, kışı döllenmiş dişi olarak meyve ağaçlarının 2-3 yıllık dallarının çiçek buketi, odun ve meyve gözleri etrafında, tomurcukların arasında veya üzerinde geçirir. Bu tür kışı açıkta ve ince dallar üzerinde ergin olarak geçirme özelliği ile diğer türlerden ayrılır. Kar ve dondan zarar görmezler. Kışın 25-125’lik gruplar halinde bir arada bulunur. Bu gruplar dalda kırmızı bir leke gibi görülür. Erginler nisan ortasından sonra yumurta bırakmaya başlar. Kışı geçiren dişiler ilk yumurtalarını dal üzerinde odun gözünün etrafına ve altına bırakırlar. Daha sonra yapraklara geçer ve alt yüzünde damarlar boyunca yumurta bırakır. Yumurtalar mayıs sonu veya haziranın ilk haftasından itibaren açılmaya başlar. Sonbaharda çiftleştikten sonra erkekleri ölür. Yapraklar dökülünce ekimden itibaren dişiler dallara çekilmeye başlar. Yılda 4-5 döl verir. Ülkemizde bu türlerin dışında, da meyve ağaçlarında tespit edilmiş olup, ekonomik öneme sahip değildirler. 

Pamuk kırmızı örümceği [Tetranychus cinnabarinus (Boisd.)], Tetranychus atlanticus McGr. ve Bryobia praetiosa Koch. (Acarina: Tetranychidae) 

2. ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI 

Akarlar, bulundukları konukçuların yapraklarından bitki özsuyunu emerek zararlı olurlar ve zehirli maddeler salgılarlar. Bunun sonucu, yapraklarda önce beyaz, sonra sarı kahverengi lekeler meydana gelir ve daha sonra bu lekeler birleşerek yaprağın kuruyup dökülmesine, dolayısıyla önemli derecede ürün kaybına neden olurlar. Avrupa kırmızı örümceği ve Meyve kahverengi akarı çiçeklerin çanak yapraklarını ve buketlerdeki taze yaprakları emerek sararttığından, bahçe yanmış gibi görünür. Şiddetli zarara uğrayan meyve ağaçlarında yapraklar gümüşi bir renk alır, meyve gözleri iyi gelişemez ve bu nedenle pişkin gözler az olur. Sürgünler de yeterince pişkinleşmediğinden kış donlarından zarar görür. Yassı akar, ilkbaharda açılan tomurcuklara saldırarak onları zayıflatır. Meyve tutumunu önler. Meyveler renksiz ve kalitesiz olur. Gelecek yılın meyve gözleri normal teşekkül edemez. Pişkin gözler az olur. Meyve verimi yıldan yıla düşer. Yaprakta damarlar boyunca renk bozulması başlar, grimsi kırmızı görünüm damar boyunca yayılır. Bu akarlardan en önemlileri P. ulmi, T. viennensis ve T. urticae’dir. Ülkemizin meyvecilik yapılan her bölgesinde yaygın olarak bulunurlar. 

3. KONUKÇULARI 

Polifag zararlılardır. Akarlar, başta elma, armut, ayva, kiraz, şeftali, erik, badem, vişne, kayısı olmak üzere tüm meyve ağaçlarında bulunurlar. 

4. DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ 

Avcı akar ve böcekler zararlı akarların tüm dönemlerine saldırarak onları baskı altında tutabilmektedirler. Ülkemizde tespit edilen doğal düşmanları aşağıda verilmiştir. Phytoseiidae (Acarina) familyasına ait predatörleri: Typhlodromus spp. Phytoseiulus spp. Euseius finlandicus (Oudemans) Kampimodromus aberrans (Oudemans) Amblyseius potentillae (Garman) A. barkeri (Hughes) A. agrestris (Karg) A. ornatus Athias-Henriot A. aurescens Athias-Henriot A. obtusus (Koch) A. andersoni (Chant) A. bicaudus Wainstein A. graminis (Chant) A. tenuis (Westerboer) Paraseiulus soleiger (Ribaga) P. erevenicusa Wainstein et Arutunjan P. subsoleiger Wainstein P. ameliae (Ragusa and Swirski) Anthoseius recki (Wainstein) Diğer predatörleri: Atractotomus mali (Meyer) (Hem.: Miridae) Malacocoris chlorizans (Penz.) (Hem.: Miridae) Orius spp. (Hem.: Anthocoridae) Stethorus punctillum Weise (Col.: Coccinellidae) S. gilvifrons (Mulsant) (Col.: Coccinellidae) Therodiplosis persicae Kieffer. (Thys.: Thripidae) Scolothrips longicornis Priesner (Thys.: Thripidae) Chrysoperla carnea (Steph.) (Neur.: Chrysopidae) 

5. MÜCADELESİ 

5.1. Biyolojik Mücadele 

Akarların biyolojik mücadelesinde, yukarıda adı geçen faydalılardan Phytoseiidae familyasından türler ile S. longicornis, S. punctillum ve S. gilvifrons önemli rol oynamaktadır. Bu türlerin doğada korunması, etkinliklerinin artırılması, bulunmayan yerlere bulaştırılması ve kitle halinde üretilip salınması suretiyle biyolojik mücadele yapılır. Mücadele programları, özellikle Phytoseid’leri koruyacak şekilde planlanmalıdır. 

5.2. Kimyasal Mücadele 

5.2.1. İlaçlama zamanı 

Akarlara karşı özel olarak kış mücadelesi önerilmemektedir. Ancak kabuklu bit ve koşnillerin bulunduğu meyve bahçelerinde yapılacak kış mücadelesi, Avrupa kırmızı örümceği ve Meyve kahverengi akarının kış yumurtaları ile Yassı akarın kışlayan ergin popülâsyonunu da düşürür. Mayıs ayından itibaren, 100 yaprakta periyodik olarak yapılacak sayımlarda, Akdiken akarı, İki noktalı kırmızı örümcek ve Avrupa kırmızı örümceği sayısının yaprak başına ortalama 8-10 adet bireyi geçmesi durumunda ilaçlama yapmak gerekir. 

5.2.2. Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları 

Bakanlık tarafından yayınlanan “Bitki Koruma Ürünleri” kitabında tavsiye edilen bitki koruma ürünleri ve dozları kullanılır. 

5.2.3. Kullanılacak alet ve makineler 

İlaçlamada, hidrolik bahçe pülverizatörü veya motorlu bahçe pülverizatörü kullanılır. 

5.2.4. İlaçlama tekniği 

İlaçlama yaparken, yaprakların alt yüzeylerinin ve sürgünlerin iyice ilaçlanmasına özen gösterilmelidir 

6. UYGULAMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ

 Uygulamanın yapıldığı bahçelerde, ilaçlamadan 15 gün sonra yapılan kontrollerde, akar yoğunluğu yaprak başına ortalama 8-10 canlı bireyin altına düşmüşse uygulama başarılıdır.

Ruhsatlı Bitki Koruma Ürünü