TANIMI VE YAŞAYIŞI
Erginlerin kanat açıklığı 10-12 mm, boyu 6 mm kadardır. Ön kanatların zemini gri renkte olup üzeri gri mavi, kahverengi, kızılımsı sarı ve zeytin yeşili renklerle mozaik gibi işlenmiş bir görünümdedir. Arka kanatları açık parlak gri renkte, açık sarı, mavi pırıltılıdır. Etrafı saçaklıdır. Yumurta çok küçük olup, genellikle mercimek biçimindedir. Genişliği ortalama 0.5 mm, uzunluğu 0.7 mm’dir. Yumurtalar bırakıldığında soluk sarı ve yeşil sarı karışımı bir renkte olup şeffaftır. Daha sonraları renk açılır ve gün ışığında pırıltılıdır Yumurtadan yeni çıkan larva yaklaşık 1 mm, olgun larva ise 9-10 mm boyundadır. Larvanın vücut rengi genellikle sarımsı yeşildir. Bazı hallerde olgun larvanın rengi beslenme durumuna göre değişiklik gösterebilir. Larvanın baş kapsülü bal rengindedir. Larva her dönemde çok hareketlidir. Rahatsız edildiğinde salgıladığı ince bir iplikle kendini yere sarkıtır. Pupa olmadan önce asmanın gizli yerlerinde, asma kabukları altında veya çatlaklarında ördüğü beyaz bir kokon içinde beslenmeden hareketsiz olarak bir prepupa dönemi geçirir ve aynı kokon içinde pupa olur. Pupa kahverengindedir ve boyu 5-7 mm’dir. Salkım güvesi, kışı asma kabukları altında ya da diğer korunmuş yerlerde pupa döneminde geçirir. İlkbaharda uygun orantılı nem ve sıcaklıkta kelebekler görülür. Kelebekler gündüzleri asmanın iç kısımlarında hareketsiz durur. Akşamüstü güneş battıktan sonra sıcaklığın 10°C’nin üstünde olduğu saatlerde uçmaya başlarlar. Uçuş gece yarısına kadar devam eder. Uçarak birkaç yüz metreye gidebilirler. Dişiler yumurtalarını çiçek tomurcuklarına, çiçeklere ve çiçek saplarına bırakır. Bir dişi 60-70 yumurta bırakır. Uygun koşullarda bu sayı 100’e çıkabilir. Bırakılan yumurtalardan 8-10 gün sonra larva çıkar. Yeni çıkan larva bir süre dolaştıktan sonra çiçek kılıflarını delip, tomurcuk veya çiçek içine girer ve beslenir. Dört gömlek değiştirdikten sonra, olgun larva, prepupa ve pupa olur. 1. dölün yaşam süresi 35-40 gündür. 2. döl larvaları korukta, 3. döl larvaları da bağın olgun üzüm döneminde zararlı olurlar. Bu zamanda iklim koşulları zararlının gelişme isteklerine daha uygun olduğundan bu döllerin gelişme süresi daha kısadır. Yurdumuzda genellikle 3 döl verir. Ancak iklim koşulları zararlının isteklerine uygun olan bölgelerde ve yıllarda 4. döl meydana gelebilir. Orta Anadolu’nun bazı bağ alanlarında 2 döl vermektedir.
ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI
Salkım güvesi’nin 1. döl larvaları tomurcuk ve çiçeklerde, 2 döl larvaları koruklarda, 3. döl larvaları olgun üzüm tanelerinde, eğer 4. döl meydana gelirse, bu dölün larvaları da nefernelerde beslenerek zararlı olurlar. Tomurcuk ve çiçek devresinde; larva, tomurcuk ve çiçek içinde beslenir ve bu anda salgıladığı ipliklerle tomurcuk ve çiçekleri birbirine bağlayarak çilkimleri küme haline getirir. Zarara uğrayan tomurcuk ve çiçekler dökülür. Bu nedenle de seyrek taneli salkımlar oluşur. Koruk ve olgunlaşma döneminde larva tanenin içinde beslenir. Bu beslenme bir tane içinde olmayıp, birden fazla tanede larvanın yer değiştirmesiyle olur. Olgun tanede beslenmede yer değiştirme daha sık olduğundan bir larvanın zarar verdiği tane sayısı bu devrede daha fazladır. Ayrıca olgun tanelerden akan şekerli su saprofit mantarların çoğalmasına da neden olur ve meydana gelen zarar kolaylıkla görülür. Salkım güvesi doğrudan üründe yaptığı zararla bağların en önemli zararlısıdır. Ürünü nitelik ve nicelik yönünden etkiler. Zarar görmüş üzümlerden yapılan şarapların kalitesi düşük olur. Ülkemizde Salkım güvesi bütün bağ alanlarında bulunur.
KONUKÇULAR
Salkım güvesi’nin esas konukçusu asma (Vitis vinifera L.)’dır. Defne (Daphne gnidium L.), orman asması (Clematis vitalba L.), hünnap (Zizyphus jujuba Mill.), böğürtlen (Ribes spp.) konukçuları arasındadır
DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ
Yumurta-larva parazitoitleri Ascogaster quadridentatus Wesm. (Hym.: Braconidae) Ascogaster sp. (Hym.: Braconidae) Larva parazitoitleri Bassus conspicus Wesm. (Hym.: Braconidae) Campoplex sp. (Hym.: Ichneumonidae) Pristomerus vulnerator Panzer (Hym.: Ichneumonidae) Phytomyptera nitidiventris Rond. (Dip.: Tachinidae) Pupa parazitoitleri Meteorus rubens Nees (Hym.: Braconidae) Pimpla contemplator Müll. (Hym.: Ichneumonidae) Pimpla spuria Gray (Hym.: Ichneumonidae) Dicaelotus sp. (Hym.: Ichneumonidae) Theroscopus hemipterus Gray (Hym.: Ichneumonidae) Predatörleri Nabis punctatus L. (Hem.: Nabidae) Orius minutus (L.) (Hem.: Anthocoridae) O. niger (W) (Hem.: Anthocoridae) Chrysoperla carnea (Steph.) (Neur.: Chrysopidae) Salticus scenicus (Clerck) (Araneae: Salticidae) Synegeles dalmaticus (Keyserling) (Araneae: Salticidae) S.dalmatensis (Keyserling) (Araneae: Salticidae) Ballus chalybeius (Walckenaer) (Araneae: Salticidae) Evarcha falcata (Clerck) (Araneae: Salticidae) Philaeus chrysops (Poda) (Araneae: Salticidae) Phlegra fasciata (Hahn) (Araneae: Salticidae) Oxyopes lineatus Latreille (Araneae: Oxyopidae) O. heterophthalmus (Latreille) (Araneae: Oxyopidae) Tibellus oblongus (Walckenaer) (Araneae: Philodromidae) Erigone dentipalpis (Wider) (Araneae: Linyphiidae) Lepthyphantes zimmermanni Bertkau (Araneae: Linyphiidae) Thomisus onustus Walckenaer (Araneae: Thomisidae) Uloborus walckenaerius Latreille (Araneae: Uloboridae) Steatoda grossa (CL.Koch) (Araneae: Theridiidae)
MÜCADELESİ
Kültürel Önlemler
Salkım güvesi larvalarının faaliyeti için sıcaklık ve orantılı nem bakımından asmanın iç ve alt kısımları daha uygundur. Bu nedenle asmayı askıya almak, budama ve aralamayı asmanın iç kısmını havadar tutacak şekilde yapmak, bağı otlu bırakmamak, kış temizliğine önem vermek zararlının faaliyetini azaltmak bakımından yararlıdır.
Biyolojik Mücadele
Salkım güvesi’nin birçok doğal düşmanı olmasına rağmen, bunların zararlıyı baskı altında tutacak yoğunlukta bulunmaması nedeniyle uygulamaya verilen bir yöntem yoktur. Ancak larvalarına karşı Bacillus thuringiensis Berl. biyopreparatları önerilmektedir.
Biyoteknolojik Mücadele
(Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği-ÇE) Çiftleşmeyi engelleme (ÇE) (Mating Disruption) ya da şaşırtma tekniği (Confusion Technique), dişi böcekler çiftleşme çağrısı olarak salgıladığı feromonun yapay olarak üretilip yayıcılarla belirli bir alana dağıtılması sonucu yoğun bir koku bulutu oluşturulması ve böylelikle erkeklerin dişilere çiftleşme amacıyla ulaşmasının engellenmesi olarak tanımlanabilir. Uygulanacak alanın büyüklüğü: Bu yöntemin uygulanacağı bağ ya da bağ topluluğu geleneksel bağların ortasında kalıyor ise en az 16 ha, köşesinde kalıyor ise en az 12 ha büyüklüğünde olmalıdır. Uygulama zamanı: Seçilen alanda birinci dölün ilk kelebeklerinin eşeysel çekici tuzaklarda yakalanması ile birlikte hemen uygulanmalıdır. Uygulama şekli: Her biri 172 mg feromon (E,7-Z,9-dodecadienyl acetate) içeren Isonet-L yayıcıları, sıra arasının ortalama 3 m olduğu bağlarda; bağın içerisine sıra üzerinde 6.5-7 m de bir ( 1 yayıcı/21-22 m²), kenarlarda 2 m’de bir sürgünlere asılmalıdır. Yayıcılar asılırken; bağda yapraklanma arttığında bu yayıcıların gölgede kalacak olmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca, bağın içinde veya kenarında eğer ağaçlar varsa, olası çiftleşmeleri engellemek için her ağacın dallarına çepeçevre 2 m’de bir, yerden 2 m yüksekliğe yayıcı asılmalıdır. Uygulama alanına 80 m’den daha yakın bir mesafede başka bir geleneksel bağ varsa, o bağ da 30 m derinliğinde 21-22 m² de bir yayıcı asılarak tampon uygulaması yapılmalıdır Yan yana birden fazla bağda uygulama yapılması durumunda ─ İki bağın arası 5 m den az ise aralarındaki kenar sıralara 2 m de bir yayıcı asmaya gerek yoktur. ─ Mesafe 5-10 m arasında ise iki bağın arasındaki kenar sıralara 5 m de bir yayıcı asılmalıdır. ─ Mesafe 10 m den fazla ise iki bağın arasındaki kenar sıralara 2 m de bir yayıcı asılmalıdır. Uygulama dozu: Çiftleşmeyi engelleme yöntemi zararlı ile mücadelede Isonet-L yayıcıları ile 600-650 adet/ha olacak şekilde uygulanabilir. Kenar uygulaması ve ağaçlar dahil hektara 750 adet’ten fazla yayıcı asılmamalıdır. Yayıcılar asıldıktan sonra Salkım güvesi’nin 1. dölüne ait bulaşma oranı %5’in üzerinde ise ÇE yöntemi ile birlikte yararlıların da desteklenip korunması için 1. döle karşı biyolojik bir preparat kullanılarak başlangıç popülâsyonu düşürülmelidir.
Kimyasal Mücadele
Ruhsatlı Bitki Koruma Ürünü
