(Puccinia helianthi Schw.)

Tanımı ve Biyolojisi

Ayçiçeği pası yalnızca ekimi yapılan ayçiçeği türleri ile yabani ayçiçeği türlerini hastalandırır. Yaşam döngüsünü tamamlamak için alternatif bir konukçuya ihtiyaç duymaz. Puccinia helianthii’nin yabani ve ekili ayçiçeği türlerinde meydana gelen yaşam döngüsünde 5 aşama vardır. Hastalıklı bitki artıkları üzerinde kışlayan teliosporlar bahar aylarında çimlenerek yalnızca mikroskop altında görülebilen basidiumları oluşturur. Basidiumlarda olgunlaşan basidiosporlar yaprakları enfekte ederek piknidium oluşumunu başlatır. Piknidiumların oluşumundan 8-10 gün sonra aeciumlar meydana gelir ve aeciosporlar rüzgarlarla taşınarak yeni ayçiçeği bitkilerini veya bitki kısımlarını enfekte ederler. Burada üredial püstüller meydana gelir ve ürediosporlar rüzgarlar aracılığıyla uzak mesafelere taşınabilirler. Şiddetli enfeksiyonlarda ürediosporlar ayçiçeğinin tüm toprak üstü kısımlarında görülür (Şekil 3). Hastalık için elverişli koşullarda üredial aşama 10-14 günde bir tekrarlanır. Hava sıcaklığının düşmesiyle etmen, üredial aşamadan kışlama formu olan telial aşamaya geçecektir. Baharda, teliosporlar çimlenerek hastalık döngüsünü devam ettirirler.

Zarar şekli ve belirtileri

✓  Genellikle pas, bitkinin çiçeklenme dönemine kadar görülmez. Enfeksiyonun yoğun olduğu durumlarda, bitki, mevsimsiz olarak zamanından önce olgunlaşır ve tane kalitesi düşük olur.

✓  Pas püstülleri önce yaprağın alt yüzeyini sonra tüm yaprak yüzeyini kaplar. Küçük ve tanecikli koyu kahverengi tozlar yaprağın altını sarar.

✓  Bu püstüller yaprağın tamamen kahverengi bir görünüm almasına sebep olur. Şiddetli şekilde enfekte olmuş yapraklar dökülerek ürün verimini düşürür.

✓  Şiddetli enfeksiyonlar da pas, gövde ve tabladaki koruyucu yapraklar üzerinde de görülür.

✓  Yüksek dayanıklılığı olan varyetelerde üredialar üretilmez ve sadece küçük klorotik veya nekrotik benekler enfeksiyon noktalarında gelişir.

Konukçuları

Etmen yalnızca Asteraceae (Compositae) familyası bitkilerde hastalık oluşturur

Mücadele Yöntemleri

Kimyasal olmayan mücadele yöntemi

✓  Hastalığa dayanıklı çeşitler ekilmelidir.

✓  Geç dönem enfeksiyonları önlemek için erken ekim yapılmalıdır.

✓  Tarlada görülen hastalıklı bitkiler ve hasat sonrası bitki artıkları tarladan uzaklaştırılarak imha edilmelidir.

✓  Yabani ayçiçeği türleriyle ve Asteraceae familyasına ait yabancı otlarla mücadele edilmelidir.

✓  Aşırı azotlu gübrelemeden ve sık ekimden kaçınılmalıdır.

✓  3 yıllık ekim nöbeti uygulanmalıdır.

Kimyasal mücadele

İlaçlama zamanı İlaçlamalara hastalık için uygun hava şartları oluştuğunda ve tarlada yapraklar üzerinde ilk hastalık belirtileri görülür görülmez başlanır. Hastalığın seyrine göre kullanılan ilacın etki süresi dikkate alınarak ilaçlamalara devam edilir.

Ruhsatlı etken madde bulunmamakta.