TANIMI VE YAŞAYIŞI

Makaslıböcek (Lethrus brachiicollis Fairm.) ergini mat siyah renklidir. İri ve uzunca olan baş, geniş ve kabarık olan protoraks içine girmiş gibidir. Ağız parçaları güçlü bir yapıya sahiptir. Protoraksı köşeli ve dikdörtgen biçiminde, abdomeni vücut uzunluğunun yarısı kadar uzunluğa sahip olup ucu kıvrık ve oval şekillidir. Protoraks ve abdomende çizgi, oyuk ve leke bulunmamaktadır. Vücuda göre narin yapılı olan bacaklar siyah ve kahve renkli tüylüdür. Vücut uzunluğu 15- 20 mm’dir. Larva iri, tombul ve sarımsı beyaz renklidir. Yumurta ise beyaz renkli ve 4-7 mm uzunluğundadır. Erginler 50–60 cm derinlikte ve 2–2.5 cm çapında dik bir galeriyle toprak yüzeyine açılan yuvalarında kışı geçirirler. Genellikle mart ortalarında bu derinlikteki toprak sıcaklığının 10°C olması ile birlikte toprak yüzüne çıkarlar. Ergin 15-20 cm uzunluğunda ve meyilli bir tünel açarak yeni yuvasını oluşturur. Yuvayı yaparken çıkan toprağı galeri ağzına çıkarıp yaydığı için yuvalar kolayca fark edilir. Bu yuvalarda 1–1.5 ay süre ile tek başlarına yaşayan erginler, akşam üzerleri yuvadan çıkarak beslenirler. Erginler nisan sonuna doğru çiftleşmeye başlarlar ve yuvalarda dişi ile erkek çiftler birlikte bulunurlar. Bu arada toprağın yapısına göre 50-60 cm derinliğe inerek yeni yuvalarını yapmaya başlarlar. Ana galeriye dik olacak şekilde kısa ve yatay galeri oluştururlar. Bu galerilerin ucuna ceviz şeklinde ve büyüklüğünde birer larva odası yaparlar. Bu odalara çeşitli bitkilerden kestikleri bitki parçalarını depo ederler. Dişi, her larva odasının ağzına birer yumurta bırakır. Yumurtlama periyodu mayıs başında başlar ve 1.5 ay kadar devam eder. Yumurta 9-11 günde açılır, çıkan larva 1-2 gün çamurla beslendikten sonra larva odasına girerek depo edilen besinlerle 25-30 gün beslendikten sonra çamurdan yapılmış bir kılıf içinde pupa olur. Pupa süresi 20-25 gündür. Yeni nesil erginler ertesi yılın mart ayına kadar bu odalarda hareketsiz kalırlar. Yılda bir döl verir.

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Kışlama yerinden çıkan erginler önceleri yabancı otlarla beslenirler. Tarlalar ayçiçeği ekimi için hazırlanırken mevcut yabancı otlar ortadan kaldırıldığı için yeni çimlenen ayçiçeklerinde zararlı olmaya başlar. Zararlı toprak yüzüne yakın bir yerden kestiği ayçiçeklerini yuvasına taşır. Bu nedenle bazı yıl ve yerlerde ekimin 2–3 defa tekrarlanması gerekebilir. Zararlının Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli illerinde bulunduğu saptanmıştır.

KONUKÇULARI

Ayçiçeği, mısır, buğday, arpa, fasulye, bezelye, soğan başlıca konukçularıdır. Ayrıca meşe ağaçları ve asma sürgünlerinde de beslendikleri bilinmektedir.

DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ

Ülkemizdeki doğal düşmanları bilinmemektedir.

MÜCADELESİ

Kültürel Önlemler

– Erginlere besin kaynağı olacağından mart ortalarında tarlalardaki yabancı otlar temizlenmelidir.       

– Tarla mümkün olduğu kadar derin sürülmelidir.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanı

Ayçiçeği çıkışından hemen sonra, sabah çiğ kalktıktan sonra veya akşamüzeri yapılan sayımda 1m2 ’de bulunan ergin sayısı 2–4 ise ilaçlı mücadeleye başlamak gerekir. Mart ortasında yüzey ilaçlaması yapılabileceği gibi mayıs ayından önce yuva ağzı ilaçlaması yapılır.

Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları

Bakanlık tarafından yayınlanan “Bitki Koruma Ürünleri” kitabında tavsiye edilen bitki koruma ürünleri ve dozları kullanılır.

Kullanılacak alet ve makineler

Yüzey ilaçlaması için hidrolik tarla pülverizatörü veya sırt pülverizatörü (mekanik, otomatik, motorlu), yuva ağzı ilaçlaması için ise kaşık kullanılır.