TANIMI VE YAŞAYIŞI
Pamuk yaprakbiti (Aphis gossypii Glov.) 1-2 mm büyüklükte, açık sarı yeşil, pembemsi kırmızı ve siyah olmak üzere çeşitli renklerde görülebilir. Vücutta abdomenin sonuna doğru iki yanda bir çift mum borucuğu (kornikulus) bulunur. Zararlıya halk arasında “Püseron, Ballık, Zenk” gibi adlar verilir. Kanatlı ve kanatsız formları vardır. Kanatlı vivipar dişi, 1.2–1.9 mm boyda, baş ve toraks siyah, abdomen açık veya koyu yeşil ve iki yanda koyu renkli lekeler bulunur. Gözler siyaha yakın koyu kırmızıdır. Antenler siyahtır. Mum borucuğu siyah renklidir. Bacaklar koyu kahverengi veya kahverengimsi sarıdır. Kanatsız vivipar dişi 1.2–2.0 mm boyda, baş, soluk sarımsı yeşil, koyu yeşil veya siyah renklidir. Vücut soluk, sarımsı yeşil, grimsi yeşil veya koyu yeşilden siyaha kadar değişen renklerdedir. Antenler açık sarı renkli ve vücut uzunluğunun yarısı kadardır. Mum borucuğu siyah renklidir. Bacaklar sarıdan yeşile kadar değişen renktedir. Eşeyli ve eşeysiz çoğalabilen zararlı, ülkemiz pamuk alanlarında eşeysiz olarak üremektedir. Zararlı 4 nimf dönemi geçirerek, pamuk sezonunda bir dölünü 4–7 günde tamamlamaktadır. Genellikle nemli ve serin havadan hoşlanan yaprakbitinin popülâsyonu düşük nem ve hava sıcaklığının artışı ile ani düşüşler gösterir ve hatta yok olur. Temel gelişme dönemindeki ilk bulaşmalarda tepe sürgünlerinde, sonraki dönemlerde ise yaprak altlarında koloni halinde yaşarlar.
ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI
Zararı, genç pamuk fidelerinin tepe tomurcuklarında ve yapraklarda bitki özsuyunun emilmesi sonucu meydana gelir. Zarar görmüş genç fide ve yapraklarda renk değişir ve kıvrılır, bitki gelişimi yavaşlar. Ağır bulaşmalarda salgıladıkları yapışkan ve tatlı madde ile fumajin oluşmasına ortam sağlar. Oluşan fumajin de fotosentezi önlediği için daha çok zararlı olur. Genç fidelerde veya ileri devrelerde bitki üzerinde veya çevresinde karıncanın görülmesi orada yaprakbitinin bulunabileceğini gösterir. Dengesiz sulama ve bilhassa aşırı azotlu gübre kullanımı halinde bitkide gevşek bünyeli bir yapı oluşacağı için zararlının yoğunluğu artar. Temel gelişme döneminde hava sıcaklığının yükselişi ile yoğunluğu azalır. Tüm pamuk alanlarında görülmektedir.
KONUKÇULARI
Polifag bir zararlıdır. Pamuk, tütün, çeltik, hububat, patlıcan, bamya, biber, kabak, hıyar, fasulye, karpuz, kavun, patates gibi kültür bitkilerinin yanı sıra darı, ak kazayağı, köpek üzümü, horozibiği ve kamış gibi bazı yabancı otlar konukçularıdır.
DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ
Predatörleri: Coccinella semptempunctata L. (Col.: Coccinellidae) Coccinella undecimpunctata L. (Col.: Coccinellidae) Adonia variegata (Goeze) (Col.: Coccinellidae) Adolia bipunctata L. (Col.: Coccinellidae) Scymnus interruptus (Gz.) (Col.: Coccinellidae) S. apetzi (Mulsant) (Col.: Coccinellidae) S. rubromaculatus Goeze (Col.: Coccinellidae) S. levaillanti (Mulsant) (Col.: Coccinellidae) S. pallipediformis Günther (Col.: Coccinellidae) S. apetzoides Copra (Col.: Coccinellidae) Exochomus nigromaculatus (Gz.) (Col.: Coccinellidae) E. flavipes M. (Col.: Coccinellidae) Hyperaspis quadrimaculatus Red. (Col.: Coccinellidae) Propylaea quattuordecimpunctata L.(Col.: Coccinellidae) Thea vigintipunctata L. (Col.: Coccinellidae) Chrysoperla carnea (Steph.) (Neur.: Chrysopidae) Deraeocoris spp. (Hem.: Miridae) Nabis spp. (Hem.: Nabidae) Orius spp. (Hem.:Anthocoridae) Metasyrphus corollae (Fabr.) (Dip.: Syrphidae) Aphidioletes aphidimyza Rondoni (Dip.:Cecidomyiidae) Scaeva pyrastri (L.) (Dip.: Syrphidae) Lysiphlebus fabarum Marshall (Hym.: Aphidiidae) Zararlının popülâsyonuna, özellikle Coccinellid predatörlerinin etkili oldukları belirlenmiştir. Akdeniz Bölgesi’nde entomopatojen fungus olarak Fusarium subglutinosa zaman zaman önemli oranda etkili olmaktadır.
MÜCADELESİ
Kimyasal Mücadele
Tarla kontrollerinde yaprakbiti ile birlikte faydalı böcekler yoğun ise ilaçlama ertelenmelidir. Daha sonraki günlerde yapılan sayımlarda yaprakbiti popülâsyonunda bir artış saptandığında ilaçlama önerilir.
İlaçlama zamanı
Fide döneminde seyreltmeden sonra %50 bulaşık fide, tarla döneminde ise 1 yaprakta ortalama 25 yaprakbiti saptandığında ilaçlı mücadele önerilir.
Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları
Bakanlık tarafından yayınlanan “Bitki Koruma Ürünleri” kitabında tavsiye edilen bitki koruma ürünleri ve dozları kullanılır.
Kullanılacak alet ve makineler
İlaçlamada, sırt pülverizatörü (mekanik, otomatik, motorlu), sırt atomizörü veya yaprak altı meme seti ihtiva eden hidrolik tarla pülverizatörü kullanılır.
İlaçlama tekniği
İlaçlamalar rüzgârsız bir havada ve sabahın erken saatlerde çiğ kalktıktan sonra yapılmalıdır.
Ruhsatlı Bitki Koruma Ürünü
