TANIMI VE YAŞAYIŞI:

Çilek nematodu (Aphelencoides fragariae Ritzema Bos)’nun, dişi ve erkeği iplik şeklinde mikroskobik canlılardır. Boyları yaklaşık 0.5–1.0 mm’dir (Şekil 5b). Tomurcuklarda ve bitki büyüme noktasında dış parazit (ektoparazit) olarak yaşarlar. Bitkinin yaprak tomurcuğunu saran çanak yapraklarda, nematodun ergin, larva ve yumurtalarını stereo mikroskop altında bir arada görmek mümkündür. Nematodlar yağmur vasıtasıyla yapraklar üzerinden yıkanarak toprağa geçerler. Bir noktadan diğer noktaya veya bir bitkiden diğer bitkiye olan hareketleri, yüksek rutubet ve yağmurdan oluşan ince film tabakası şeklindeki suya bağlıdır. Bulaşık ana bitkilerden atan stolonlar, bitki yüzeyinde film tabakası şeklinde su bulunmayan kuru periyotlarda oluştuğunda, genç bitkilerde nematoda rastlanmaz. Çoğalmalarında nem ve sıcaklık önemli derecede rol oynar. Nemli koşullarda bulaşık bitkide binlerce nematod bulunur. Kuru şartlarda bu sayı oldukça azalır. Ancak nemli topraklarda bile, konukçusu olmadan uzun süre yaşayamaz. 18°C’de 10–11 günde bir döl verir. A. fragariae ile birlikte yaprak nematodlarından olan A.besseyi ve A.ritzemabosi çilek tomurcuklarında, büyüme uçlarındaki yaprakçıklarda ve yaprak saplarında dış parazit (ektoparazit), yaprak dokusu içinde ise iç parazit (endoparazit) olarak yaşarlar. A.besseyi ve A.ritzemabosi, ülkemizde çilekte henüz saptanmamıştır.

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Bu nematod çilekte zararlı nematodların en önemlisidir. Belirtiler, bitkinin büyümeye başladığı erken ilkbaharda görülür. Bu nematod yaprak ve tomurcuk gelişmesini önler, yapraklarda buruşma, kıvrılma ve renk açılmasına neden olur. Yaprak sapları kısa kalır, çoğunlukla meyve tomurcuklarının da bulaşması sonucu küçük ve açık renkte meyveler oluşur (Şekil 6). Söz konusu nematod, Karadeniz Bölgesinde Zonguldak ve Bartın; Marmara Bölgesinde Bursa, Yalova ve İstanbul; Akdeniz Bölgesinde ise Mersin’deki çilek alanlarında belirlenmiştir.

KONUKÇULARI

Polifag bir nematoddur. En önemli konukçusu çilektir. Süs bitkilerinden zambak, begonya, afrika menekşesi, krizantem ve çuha çiçeği konukçuları arasında sayılabilir.

DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ

Bitki paraziti nematodların doğal düşmanları olarak, tuzak oluşturan funguslar, endoparazitik funguslar, bakteriler, protozoalar, riketsialar, avcı nematodlar, akarlar ve collembolaları sayabiliriz. Ancak bunlar hiçbir zaman zararlıyı baskı altında tutamazlar.

MÜCADELESİ

Karantina Önlemleri

Çilek nematodu karantinaya tabi bir nematoddur. Bu nedenle bulaşık bitki materyalinin bir yerden diğer bir yere nakledilmemesine özen gösterilmelidir. Bu amaçla yapılacak sürveylerde nisan ve mayıs aylarında çilek bahçeleri gezilerek şüpheli bitkilerden aşağıda belirtildiği şekilde örnek alınır

Kültürel Önlemler

─ Bulaşık çilek fidesi kullanılmamalıdır.

─ Kullanılacak fideler dikimden önce mutlaka analize tabi tutulmalıdır.

─ Sulama sularını Çilek nematodu ile bulaşık bahçelerden geçirmemek gerekir.

─ Bulaşık olan çilek bitkileri, toprağı dağıtılmadan çıkarılıp, tarla dışında imha

edilmelidir.

─ Bu nematodun konukçusu olmayan bitkilerle (hububat, baklagiller, vb.) 3

yıllık bir münavebe uygulanmalıdır. 

Fiziksel Mücadele

Zorunlu hallerde bulaşık fidelere sıcak su uygulaması yapılabilmektedir. Bu amaçla önce 46°C’deki suda 8 saat bekletilmelidir. Bu yöntemin iyi sonuç vermesi için, suyun sıcaklığının ve bekleme süresinin iyi ayarlanması gereklidir.

Kimyasal Mücadele

Ülkemizde bu zararlıya karşı henüz bir kimyasal mücadele önerilmemektedir.