TANIMI VE YAYILIŞI

Turunçgil nematodu (Tylenchulus semipenetrans Cobb)’nun boyu 0.3-0.5 mm olup, dişileri böbrek veya fasulye tanesi şeklinde, başını boyun bölgesine kadar kılcal köklere sokmuş, vücut asılı vaziyette tek veya koloniler halinde, erkekleri ise iplik şeklinde ve kök etrafındaki toprakta serbest olarak bulunur. Dişi Turunçgil nematodu kendisini köke tespit ettiğinden, hayatı sona erinceye kadar burada beslenir. Yumurtadan çıkan 2. dönem larvalar, kökü enfekte ederek beslenirler. Bir dişi jelatinimsi yapışkan bir madde içinde 70–100 yumurta bırakabilir. Yılda 1–3 döl vermektedir. Turunçgil nematodunun gelişme süresi 6–8 haftadır. Larvaları 8–10 yıl kadar toprakta canlı kalabilmektedir.

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Dişi turunçgil nematodları, beslenmek amacıyla kılcal köklerin kabuk hücrelerini zedeleyerek başlarını içeriye sokar, kökün korteks tabakasında beslenir ve özsuyunu emer. Özsuyun nematodlar tarafından alınması ve iletken doku hücrelerinin tahrip edilmesi nedeniyle de, normal su nakli yapılamadığından, ağaçta su dengesi bozulur, yeteri kadar mineral madde temin edemez. Bunun sonucunda ağaçta durgunluk, gerileme ve susuzluk belirtileri görülür.Yapraklarda manganez, demir, bakır, fosfor gibi mineral noksanlık belirtileri oluşur. İnce küçük dallarda yapraklar seyrekleşir. Yapraksız kalan dallar kurur ve Genç ağaçlarda durgunlaşma sonucu bodurlaşma meydana gelir. Normal beslenemeyen ağaçlarda meyveler küçülür ve verim düşer. Turunçgil nematodu %30’a kadar verim kaybına neden olabilir. Köklere başını sokarak beslenen turunçgil nematodu dişileri, iletken dokularda küçük yaralar meydana getirirler. Açılan bu yaralardan parazit, fungus, bakteri gibi sekonder zararlılar da girebilir. Kök sisteminin bozulmasıyla susuzluk belirtileri gösteren ağaçlara sık sık su verilmesi neticesinde kök ve gövde çürümeleri, hatta zamklanmalar meydana gelebilir. Yurdumuzda turunçgil tarımı yapılan illerin hemen hepsinde bulunmaktadır.

KONUKÇULARI

Bütün turunçgil çeşitleri, asma, zeytin, incir, trabzon hurması ve leylak turunçgil nematodunun konukçularıdır.

MÜCADELESİ

Karantina Önlemleri

 ─ Turunçgil nematodu karantinaya dâhil bir nematod olup fidanlık tesis edilecek alanların bu nematoddan temiz olması gerekmektedir. 

─ Bulaşık olan fidanların satış ve dikimine engel olunmalıdır. Bunun için hemen her yıl tüm fidanlıklardan toprak ve kök örnekleri alınarak, laboratuvarda incelemeleri yapılmalıdır. 

─ Tesis edilmiş turunçgil bahçelerindeki çöküntü, sararma, çalılaşma, fazladan meyve dökümü, küçük meyve vermesi gibi belirtilerin nedenleri araştırılırken, bahçedeki ağaçların taç izdüşümü içerisine giren topraktan, en az bir ağacın üç ayrı yerinden, toprak ve kılcal kök örnekleri alınıp karıştırılarak bir naylon torba içinde etiketlenir ve laboratuvara getirilip incelenir. Örnek almak için en uygun zaman ilkbahar ve sonbahar aylarıdır. Örneklerin sulamadan üç gün sonra alınması uygundur.

Kültürel Önlemler

 ─ Turunçgil fidanlıkları nematoddan temiz arazilerde kurulmalı, turunçgil tesis edilmiş bahçeler arasında fidanlık kurulmamalıdır. Bulaşık bahçelerden herhangi bir şekilde toprak nakledilmemelidir.

─ Fidan ve çöğürler kontrollü üretim yapılan fidanlıklardan temin edilmelidir. 

─ Yeni bahçe tesis edilmeden önce mutlaka toprak tahlili yaptırılmalıdır. Bulaşık arazilerde bahçe tesis edilecekse nematoda dayanıklı anaçlar kullanılmalıdır. 

─ Bulaşık bahçelerde kullanılan pulluk, çapa vs. gibi aletler iyice temizlenmeden kullanılmamalıdır (Bu gibi aletler bir gece su içerisinde bırakılarak temizlenmelidir). 

─ Bulaşık bahçelerden geçen sulama suyu ve yağmur sularının temiz bahçelere bulaşması engellenmeli ve damlama sulama sistemi tercih edilmelidir.

─ Toprağa çiftlik gübresi, yeşil gübre gibi organik maddeler karıştırılarak toprağın biyolojik aktivitesi artırılmalıdırçalılaşır. Bu hal, özellikle yaşlı ağaçlarda kendini daha çok gösterir.