Tanımı ve Yaşayışı

Yaprakbitlerinin vücutları oval biçimde ve yumuşak olup 1.5-3 mm boyundadırlar. Antenler iplik şeklinde türlere göre değişen uzunlukta olup 3-6 segmentlidir. Ağız parçaları sokucu-emici yapıdadır. Yaprakbitlerinde toraks iyi gelişmiş olup, kanatlı formlarda abdomen ile birleşmiş gibidir. Abdomen, belirgin olmayan 9 segmentten meydana gelir. Abdomende yağ ve mum salgılayan bir çift silindir şeklinde mum borusu vardır. Abdomen, kauda denen bir çıkıntı ile son bulur. Bu özellikler tür teşhisinde önemli rol oynarlar. Yaprakbitlerinde kışı geçiren yumurtalardan bahar ayında fundatriksler (döllerin anası) meydana gelir. Bunlar ve bunların meydana getirdiği döller doğurarak yaz döllerini meydana getirirler. Yaprakbitleri polimorfizm gösterirler. Erginler çevre koşullarına göre kanatlı veya kanatsız olabilirler. Erginler değişik koşulların oluşması halinde (örneğin yoğunluklarının artması, havaların soğuması gibi) kanatlı bireyler meydana getirirler. Dişiler yaz boyunca çiftleşmeden canlı birey meydana getirirler. Yumurta dişinin yumurtalığında gelişir ve nimf olarak doğar. Nimfler dişiden çıkar çıkmaz beslenmeye başlar. Nimf 4 gömlek değiştirerek ergin olur. Yaprakbitlerinin bir kısmı sonbaharda konukçu değiştirir. Burada erkek ve dişi bireyler (seksupar) meydana gelir. Bir kısmı ise konukçu değiştirmeden bulunduğu bitkide seksupar bireyleri meydana getirir. Bunlar çiftleşerek kışı geçirecek yumurtaları bırakırlar. Kışın sera koşullarında çoğalmasına devam ederek, yaşamını ve zararını sürdürür. Yaprakbiti gelişme süresi, konukçu türü, kalitesi ve iklim koşullarına göre değişir. Yaprak biti popülâsyonu hava şartları ile çok ilgilidir. Kuraklık ve sıcaklık arttığında, popülasyon birden düşer. Uygun koşullarda nimf dönemi bir kaç günde tamamlanır. Yaprakbitlerinin vivipar olmaları, eşeysiz üremeleri, erkek bireyin çok az meydana gelmesi nedeniyle çok kısa sürede üreyerek yoğunlukları artar. Sebzelerde yaygın yaprakbiti türlerinin özellikleri aşağıdaki verilmiştir.

Pamuk yaprakbiti (Aphis gossypii Glov.): 

Zararlının erginleri koyu yeşilden siyaha kadar değişen renktedir. Vücut uzunluğu 1.5-2.2 mm’dir. Bacaklar sarıdan yeşile kadar değişir. Antenleri açık sarı renkte olup, uzunluğu vücudun ortasına kadar ulaşır ve biraz geçer. Kornikulus kalın, silindir şeklinde, kaidesi geniş olup siyah renktedir. Kauda, vücut renginde ve kornikulusun 1/3’ü veya vücudun 1/6’sı uzunluğundadır. Pamuk yaprakbiti kışı yumurta veya kanatsız dişi halinde ayva ağacı, çobançantası, ebegümeci ve pamuğun yeni sürgünlerinde geçirir. Mart ayından itibaren kanatlı formları görülmeye başlar. Zararlı yazın beslendiği konukçusunu terk etmez yani konukçu değişimi yoktur. Haziranda pamuk tarlalarına geçer. Seralarda fide dikiminden itibaren zarar yapar. Dişiler 2–3 hafta yaşar, günde 3-10 nimf doğururlar. A. gossypii mart ayı başında konukçularında görülmeye başlar ve nisan ortasından haziran sonuna kadar zararlı olur. Temmuzda ise yoğunluğu düşer

Bakla yaprakbiti (Aphis fabae Scop.): 

Kanatlı erginler, parlak siyah görünüşlü, kornikulus, kauda, anal levhalar ve baş siyah renklidir . Kanatsız viviparlar, dolgun yuvarlak vücutlu, vücut siyah yeşil görünüşlüdür. Kornikulus kısa ve konik şekillidir. Özellikle kartopu çalısı (gilaburu) (Viburnum opulus L.) ve filbahri (Philadelphus coronarius L.) primer konukçularıdır. Çok sayıdaki otsu bitkiler de sekonder konukçularıdır. Kışı yumurta halinde primer konukçularında geçirir. 

Patates yaprakbiti [Macrosiphum euphorbiae (Thomas)]: 

Kanatsız partenogenetik dişiler, zeytin yeşili veya pembemsi renktedir. Antenleri vücuttan daha uzundur. Kornikulus silindir şeklinde ve kaudadan iki kat daha uzundur. Kauda oldukça uzun olup üzerinde 8–11 adet kıl bulunur. Vücut uzunluğu 2.3–2.5 mm’dir (Şekil 147). M. euphorbiae kışı döllenmiş yumurta halinde veya kanatsız ergin dişiler halinde otsu bitkiler ve seralardaki bitkilerin üzerinde geçirir. Mayıs ve haziran aylarından itibaren konukçu bitkilerde görülmeye başlar. Sonbaharda yabani veya kültür gül çeşitlerine geçer ve orada erkek ve dişi bireyler meydana gelir. Bunların çiftleşmesi sonucunda dişiler yumurtalarını güllerin tomurcuk ve gözleri üzerine bırakır. 

Şeftali yaprakbiti [Myzus (Nectarosiphon) persicae (Sulz.)]: 

M. persicae erginleri 1.2–2.3 mm uzunluğunda, açık sarıdan yeşile kadar değişen renklerde olmakla birlikte pembe renklerde de görülmektedir. Kanatlı formları genellikle kanatsız formlardan daha büyük olur ve abdomenin ortasında siyah nokta bulunur. Antenleri vücuttan biraz daha kısa ve tüberkülleri belirgindir. Kornikulus yeşil, ucu koyu renkte ve orta kısmı şişkindir. Kauda kornikulustan daha kısa ve açık renktedir. Vücut ovaldir . Primer ve sekonder konukçusu vardır. Seralarda ve kışı ılık geçen yerlerde vejetasyon dönemi boyunca vivipar olarak kışı geçirirler.

Lahana yaprakbiti (Brevicoryne brassicae L.): 

Kanatsız yaz viviparlarının baş toraks ve abdomenin sırt kısmı kesik hatlı vücut beyaz tozlu görünümdedir. Kanatlı viviparlarda baş ve toraks siyahtır. Abdomen soluk yeşildir. Üzerinde kesik koyu renkli çizgi bulunur. Kornikıl, duman renginde, antenler yaklaşık olarak vücut uzunluğundadır. Kışı soğuk geçen yerlerde yumurta halinde kışlar. Kışı ılıman geçen yerlerde ise yıl boyunca çoğalmasına devam eder.

Zarar Şekli 

• Bitki özsuyunu emerek beslenirler. 

• Beslendikleri yapraklarda ve taze sürgünlerde kıvrılmalar ve şekil bozuklukları oluşur.

• Salgıladıkları tatlı madde yaprağı kaplar, üzerinde mantarlar gelişerek yaprak kararır.

• Bitkilerde verim azalır ve kalite bozulur.

• Virüs hastalıklarını taşır ve sağlıklı bitkilere bulaştırırlar.

Konukçuları

A.gossypii’nin konukçuları Cucurbitaceae familyası bitkileri, turunçgil, pamuk, bamya, susam, fasulye, şekerpancarı, ıspanak, patlıcan, yerfıstığı, muz ve nar gibi bitkilerdir. M.euphorbiae’nin konukçuları domates, patlıcan, biber, şeker pancarı, lahana, krizantem, gül başta olmak üzere birçok kültür ve yabani bitkileridir. M.persicae, taş çekirdekli meyve ağaçları, lahana, karnabahar, domates, biber, hıyar, patates, tütün ve diğer birçok sebzede yaygındır. Aphis fabae polifag bir yaprakbitidir. Aralarında fasulye, bakla, biber, kabak, hıyar, marul gibi sebzeler ile meyveler, süs bitkileri, endüstri bitkileri ve yabancı otları da içine alan 37 den fazla familyaya bağlı bitkiler, konukçusu olarak saptanmıştır. Brevicoryne brassicae, Cruciferae familyasına bağlı bitkilerde yaygın olarak bulunmakla birlikte; Solanaceae, Compositae, Chenopodiaceae, Araliaceae, Capparidaceae ve Resedacea familyasından bazı bitkiler de, konukçusu olarak saptanmıştır.

Mücadele Yöntemleri

Kimyasal Olmayan Mücadele

• Hasattan sonra toprak üstünde kalan bitki sapları ve yabancıotlar imha edilmelidir.

DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ 

Çok fazla üreme yeteneği olan yaprakbitlerinin popülasyon artışları doğal düşmanları sayesinde kısmen önlenebilmektedir. Yaprakbitlerinin doğal düşmanları aşağıda verilmiştir. Predatörleri: Chrysoperla carnea (Steph.). (Neur.: Chrysopidae) Sympherobius sanctus Tjeder (Neur.: Sympherobiidae) Coccinella septempunctata L. (Col.: Coccinellidae) Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.: Coccinellidae) Exochomus quadripustulatus (L.) (Col.: Coccinellidae) E.flavipes (Thunberg) (Col.: Coccinellidae) Adonia variegata (Goeze) (Col.: Coccinellidae) Hippodamia convergens Guerin-Meneville (Col.: Coccinellidae) Scymnus marginalis (Rossi) (Col.: Coccinellidae) S.interruptus (Goeze) (Col.: Coccinellidae) S.rubromaculatus (Goeze) (Col.: Coccinellidae) S.subvillosus (Goeze) (Col.: Coccinellidae) S.pallipediformis Günter (Col.: Coccinellidae) S.apetzi Mulsant (Col.: Coccinellidae) Synharmonia conglobata (L.) (Col.: Coccinellidae) Propylaea quatuordecimpunctata L. (Col.: Coccinellidae) Syrphus spp. (Dip.: Syrphidae) Episyrphus balteatus (De Geer) (Dip.: Syrphidae) Metasyrphus corollae (Fabricius) (Dip.: Syrphidae) Chrysotoxum intermedium (Meigen) (Dip.: Syrphidae) Sphaerophoria scripta (L.) (Dip.: Syrphidae) Nabis spp. (Hem.: Nabidae) Aphidoletes aphidimyza (Rond.) (Dip.: Cecidomyiidae) Parazitoitleri: Aphelinus mali Halt. (Hym.: Aphelinidae) Lypsiphlebus fabarum Marshall (Walk) (Hym.: Aphidiidae) Aphidius matricariae Holiday (Hym.: Aphidiidae) Erynia neoaphidis Remaud et Hennb. (Hym.: Aphidiidae) Diaretiella rapae (Mc’Intosh)

Biyolojik Mücadele 

Predatörlerden, özellikle Coccinellidae, Chrysopidae ve Syrphidae familyalarına ait türler; parazitoitlerden de Aphidius türleri, biyolojik mücadele açısından çok önemlidir. Bu faydalıların korunması ve etkinliklerinin artırılması için gerekli önlemler alınmalıdır. Faydalı böceklerin korunması için faydalılara yan etkisi az olan bitki koruma ürünleri kullanılmalıdır

Kimyasal Mücadele

• Küçük yapraklı bitkilerde yaprak başına 10 adet, büyük yapraklı bitkilerde 20 adet ve daha fazla Yaprakbiti olduğunda ilaçlama yapılır.

Ruhsatlı Bitki Koruma Ürünü

Kullanılacak bazı etken maddeler