TANIMI VE YAŞAYIŞI
Ülkemizde turunçgil alanlarında hâkim tür Frankliniella occidentalis (Pergande) olmakla birlikte, Thrips major Uzel, T.meridionalis (Priesner), T.tabaci Lind., Pezothrips kellyanus (Bagnall), Haplothrips reuteri (Karny), H.distinguendus Uzel’in de bulunduğu belirlenmiştir. Tripsler ince ve uzun yapıda ve hareketlidirler. Tripsler, törpüleyici-emici ağız yapısına sahiptir. Larva ve erginler şekil olarak birbirine benzer. Larvaları kanatsızdır. Erginler ise kanatlı olup, kanatlarında saçaklı tüyler bulunur. Dinlenme halindeyken kanatlar, vücudun üzerinde uzunlamasına katlı halde durur.
Çiçektripsi (Frankliniella occidentalis):
Erginleri silindir biçiminde ince, uzun ve çok küçük bir yapıya sahiptir. Yaklaşık 0.9–1.4 mm boyunda ve iki çift saçaklı kanatları vardır. Ergin dişinin rengi kırmızımsı sarıdan koyu kahverengiye kadar değişir. Dişiler sıcaklığa bağlı olarak 15–71 gün yaşarlar. Erkek bireylerin ömrü ise dişilerin yarısı kadardır. Zaralı 2 larva ve bir pupa dönemi geçirdikten sonra ergin olur.
Böğürtlen tripsi (Thrips major):
Erginleri silindir biçiminde ince, uzun, çok küçük bir yapıya sahiptirler. Erginlerin iki çift saçaklı kanatları vardır. Polifag bir zararlı olup genellikle biseksüeldirler. Zararlı, 2 larva ve bir pupa dönemi geçirdikten sonra ergin olur. Sıcaklığa bağlı olmakla birlikte yumurta dönemi 7–10 gün, larva dönemleri 18–21 gün pupa dönemi 4 gün sürer. Pezothrips kellyanus: Erginleri siyah renkte, 2–3 mm uzunlukta silindir biçiminde bir yapıya sahiptir. Erginlerin iki çift saçaklı kanatları vardır. Larvaları limon sarısı renkte ve kanatsızdır. Zaralı 2 larva ve prepupa ve pupa dönemi geçirdikten sonra ergin olur. Tripsler kışı ergin halde toprakta ve çeşitli bitkiler üzerinde geçirir. Çiçek tomurcuklarının oluşmaya başlamasıyla birlikte diğer konukçulardan turunçgile geçerler ve çiçek döneminde (nisan–haziran) yoğunlukları artar. Tripsler, en fazla uçuş faaliyetini günün serin saatlerinde yaparlar.
ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI
Tripsler, turunçgillerin çiçek organlarına bırakılan yumurtalardan çıkan larvaların beslenmesiyle zarar oluştururlar. Bunlar çiçek polenleri ve çiçek taç yaprağında bitki özsuyunu emerek çiçek dökümü ile verim düşüklüğüne, meyvenin düzensiz olgunlaşmasına, meyve üzerinde gümüşi lekelere ve şekil bozukluğuna neden olarak ürünün pazar değerini düşürmektedir. Bununla birlikte tripsler, emgi yerlerinden stiletleri yardımıyla bitkiye virüs hastalıklarını bulaştırarak dolaylı yoldan da taşıyıcı (vektör) olarak zararlı olmaktadır. Türkiye’de bugüne kadar yapılan çalışmalarda tripslerin turunçgil bahçelerinde ekonomik önemde ürün kaybına neden olmadığı belirlenmiştir. Tripsler Türkiye’de tüm turunçgil alanlarında görülmekte olup yoğunlukları nisanhaziran aylarında en yüksek düzeye ulaşır. Rüzgârın da yardımıyla uzun mesafelere taşınırlar.
KONUKÇULARI
Bu trips türleri polifag olup, turunçgiller, sebzeler, endüstri ve süs bitkileri, meyveler ile yabancı otlar ve özellikle çiçekli bitkiler konukçularıdır.
DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ
Ülkemizde, Orius spp (Hem.: Anthocoridae) ve Scolothrips longicornis (Priesner) (Thys.: Thripidae), Chrysoperla carnea (Steph.)(Neur.: Chrysopidae) tripslerin önemli birer avcısıdır.
MÜCADELESİ
Kültürel Önlemler
Turunçgillerde tripsler ile mücadelede kültürel tedbirlere önem verilmelidir. Bunun için; zararlının yoğun olarak çıktığı alanlarda, yabancı ot temizliğine dikkat edilmelidir. Tripslerin konukçuları arasında özellikle çiçekli yabancı otların çok önemli olduğu ve bunlardan kültür bitkilerine geçerek zarar yaptıkları belirlenmiştir.
Kimyasal Mücadele
Türkiye’de bugüne kadar yapılan çalışmalarda tripsler turunçgil bahçelerinde ürün kaybına neden olmadığından dolayı kimyasal mücadele tavsiye edilmemektedir.
Ruhsatlı Bitki Koruma Ürünü
Kullanılacak etken maddeler
Bitki Adı
|
Ruhsatlı
Bku
|
Aktif
Madde
|
Grubu
|
Dozu
|
Son
İlaçlama ile Hasat Arası Süre
|
NEKTARİN
|
SABADELL
250 WG (İMAL)
|
%25 Spinetoram
|
İnsektisit
|
30 g/100 L
su larva, ergin
|
7 gün
|