(Sphaerotheca pannosa var. persicae)

Tanımı ve biyolojisi

Sphaerotheca pannosa (Wallr.:Fr.) Lév. (anamorph: O. leucoconium Desmaz.) fungal hastalık etmeni olup, şeftali, nektarin, gül ve bademlerde külleme hastalığına neden olmakta ve şeftali bahçelerinde major problem olarak ortaya çıkarlar. Hava koşulları hastağın infeksiyonlarına uygun olduğunda, meyve kalitesini düştüğü için ekonomik kayıplara neden olmaktadırlar. Hastalık etmeni gül ve diğer süs bitkilerini de hastalandırdığından gül küllemesi olarak adlandırılırlar. Fungal etmen bitkilerin genç sürgün, yaprak ve meyvelerinde hastalık oluşturabilir. Podosphaera clandestina fungal etmeni özellikle kirazlarda hastalık yapar, fakat ayni zamanda şeftalide hastalık yapmaktadır. Şeftalide hastalık yapan asıl etmen Sphaerotheca pannosa var. persica Woronichin) ayrı varyete olduğundan dolayı gülleri hastalandırmaz. Fungal etmen kış gibi olumsuz koşulları kleistothecium (eseyli üreme organı) olarak geçirebildiği gibi, asil genç sürgün ve tomurcuklar arasında misel halinde geçirmektedir. İnfekteli olan bu genç sürgün gözleri genellikle kış koşullarında canlılığını koruyamazlar. İlkbaharda canlı kalan tomurcuklar sürünce, burada oluşan hastalık sporları hava akımı ve yağmurlar ile yeni sürgün, yaprak ve meyvelere taşınmaktadırlar. İnfeksiyon yerlerinde oluşan bu yeni konidisporlar devamlı olarak sekonder enfeksiyonlara neden olurlar. Genç yaprak ve henüz olgunlaşmamış meyveler hastalık etmenine karşı çok hassastırlar, fakat meyve özünün sertleşmesi ve yaprakların yaşlanması ile bitki dayanıklılığı artmaktadır. Hastalık etmeni sıcak, rutubetli ve kapalı havaları sever. Hastalık sporlarının çimlenmesi %23-100 arasındaki nisbi nemde ortaya çıkar, çimlenme için serbest suya gereksinim duymazlar. Çevre koşulları da uygun olduğunda, yeni lezyonlar 10 gün içerisinde ortaya çıkabilir. Havada meydana gelen sıcaklık değişmeleri, toprağın fazla kuruması, fazla azotlu gübreleme ve potas eksikliği hastalığın ortaya çıkmasını teşvik ettiği de bildirilmektedir. Ayrıca gündüzün sıcak ve kuru geçen havaları takip eden nemli ve serin geceler de hastalığı teşvik etmektedir. Hayvansal gübrelemenin de hastalığı arttırdığı bildirilmektedir. Ayni zamanda çok hafif, kumlu veya soğuk ve ıslak topraklarda yetişen bitkiler de hastalığa daha çabuk yakalandıkları bildirilmektedir.

Hastalık Belirtisi

✓  Hastalık yaprak, sürgün ve meyvelerde belirti oluşturmaktadır.

✓  İlkbaharda genç sürgün uçlarındaki yapraklarda önce hafifçe bir kabarıklık, yağlımsı bir görünüş ve renk açılması oluşur. Daha sonra kabarıklığın arka yüzeyindeki gri, beyaz unlumsu bir tabaka görülür.

✓  Şiddetli durumlarda yaprağın hastalıklı kısmı az gelişir, eni daralır ve içe doğru kıvrılır. Bu yapraklar zamanla kavrularak, hafif kırmızımtırak renk alır ve erken dökülür.

✓  Sürgünler hastalıklı yerlerinden bükülür, gelişme yavaşlar ve alt kısımlardan yeni sürgünler oluşarak süpürgeleşme gibi bir görünüm alır. Sürgünlerin uçları kütleşir gözler arası kısalır ve göz oluşumu azalır. Şiddetli durumlarda sürgünlerin uç kısımları kurur. Sonbahara doğru sürgünlerin üzerinde grimsi-beyaz görünüm ortaya çıkar.

✓  Çağla büyüklüğünde meyve üzerinde beyaz lekeler oluşur. Meyveler iyi gelişemezler ve çatlamalar görülür. Döllenme sırasında hastalıktan dolayı meyveler gelişmeden dökülür.

Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: 

Konukçusu şeftali olup en hassas çeşitleri Earlyred, Dixired, Hale, Haven, Cardinal, Fowler, Carmen ve J.H. Hale’dir.

Mücadele Yöntemleri:

Kimyasal olmayan mücadele:

✓  Hastalığın kuruttuğu sürgün, filiz ve obur dallar hastalıklı kısmın 20 cm altından budanarak bahçeden uzaklaştırılmalı veya yakılmalıdır.

✓  Sık dikimden ve ağaçların havalanmasını engelleyecek budama şekillerinden kaçınılmalıdır. Ekonomik önemi olmayan duyarlı çeşitlerle bahçe tesis edilmemelidir.

 Kimyasal Önlemler:

Hastalığa karşı 1. ilaçlama zamanı önceki yıllardaki hastalığın yoğunluğu söz konusu değilse 1. ilaçlama belirtiler görülür görülmez yapılmalıdır.

Eğer yoğunluk görülmüşse budamadan sonra ağaçlardaki hastalıklı sürgün oranı % 3’se ilk hastalık başlamadan 5–8 gün önce ilaçlamalara başlanmalıdır.

Bursa için, hastalığın sürgünler ortalama 20 cm uzunluğa ulaştığında başladığı belirlenmiştir.

Diğer ilaçlamalar bitkinin gelişmesine, ilacın etki süresine göre 8–12 gün aralarla hastalık baskı altında tutuluncaya kadar uygulanmalıdır. Hastalığın yoğun olduğu yıllarda gerekirse hasattan sonra da büyüyecek olan sürgün ve yaprakları korumak için mücadele sürdürülebilir.

Kullanılabilecek etken maddeler