(Planococcus citri)
Tanımı ve Biyolojisi
Ergin dişi oval ve yassı biçimde olup, 3-5 mm uzunluğunda, 2-2.5 mm genişliğindedir. Vücut rengi sarı veya sarımsı turuncudur. Ancak, üzeri un görünümünde beyaz mumsu tabaka ile örtülü olduğu için beyaz renkte görünür. Vücut etrafında 18 adet mum çıkıntısı olup, bunlar kısa ve küt yapıdadır. Abdomenin sonunda bulunan bir çift çıkıntı, diğerlerinden biraz uzuncadır. Erkek sarı veya kırmızımsı kahve renklidir. Bacak ve antenleri açık renkli olup, kanatları şeffaf ve parlaktır. Yumurta, uzunca oval şekilde ve sarı renktedir. Yumurtalar beyaz mumsu iplikçilerden oluşmuş yığınlar arasında kümeler halinde bulunur. Bir kümede 150- 200 yumurta vardır. Larva açık sarı renklidir, mumsu örtüleri yoktur ve oldukça hareketlidir. Kışı ergin, yumurta ve çeşitli larva dönemlerinde, konukçu bitkinin kabukları altında, yarık ve çatlakları arasında, kökboğazına yakın yerlerde geçirir. Mayıs sonunda kışlağı terk eden ergin ve larvalar, beslenmek üzere konukçu bitkinin yeşil kısımlarına tırmanırlar. Yaz ortalarında, taneler sulanmaya başlayınca salkımlara geçiş başlar ve bu dönemde çoğalmaları da hızlanır. Yumurta bırakma süresi uzundur. Bu nedenle, her zaman ergin, yumurta ve larva dönemlerine rastlanır. Bir dişinin 200- 600 adet yumurta bıraktığı saptanmıştır. Unlubit sıcak ve nemli yerleri seven bir zararlıdır. Bu nedenle ilkbahar ve yaz mevsiminde; orantılı nem yüksek olduğu zaman Unlubit popülâsyonu yükselmekte, kurak geçen yıllarda zarar daha az olmaktadır. Böylece Unlubit’in zararı yıldan yıla değişmekte ve özellikle sık dikilmiş, nemli ve gölgelik bahçelerde daha fazla zarar yapmaktadır. Yılda 2-6 döl verir.
Zarar Şekli
✓ Hurma ağaçlarının meyve, dal ve yaprak gibi tüm kısımlarına ve sert kabuk altı kısımlarına zarar verir.
✓ Temmuz ayından itibaren meyve dökülmesine ve hasada yakın dönemde dışkı lekesi olan kurum hasatlığına yol açar.
✓ Hasar hasattan önce ve meyvenin renklenmesi ilerledikçe aniden fark edilir.
✓ Zararlı çanak yaprağın altında yaşamayı tercih ettiğinden, yetiştiricilerin bunu fark etmesi zordur.
✓ Unlubit’in salgıladığı tatlımsı maddeler saprofit mantarların gelişmesi için iyi bir ortam sağlar.
✓ Meydana gelen fumajin, konukçu bitkinin her tarafını kaplayarak siyahlık yapar, özümlemeye engel olur.
✓ Bitki özsuyunun emilmesi, solunumu ve fotosentezi engelleyen fumajin oluşumu sonucu ürün azalır, kalite düşer ve sonunda bitki tamamen kurur.
Konukçuları
Unlubit, polifag bir zararlıdır. Asma, turunçgil, armut, nar, kayısı, süs ve sera bitkilerinde zararlı olmaktadır.
Mücadele Yöntemleri
Kimyasal Olmayan Mücadele
✓ Çok su tutan taban arazide ve gölgelik yerlerde bahçe kurulmamalıdır. Zorunlu kalındığı takdirde hurmalar seyrek dikilmeli ve dallar yükseltilmelidir. Bulaşma görülen hurmalarda bulaşık bitkilerin yaprakları seyreltilmeli, salkımların havalanması temin edilmelidir.
✓ Ayrıca kışın budama yapılırken kabuklar soyularak zararlı yoğunluğunun azalması sağlanmalıdır.
✓ Bahçede yabancı ot temizliğine dikkat edilmeli, sürümler tavında yapılmalı, budama yaparken ağaç taçları hiçbir zaman birbirine kavuşmamalıdır.
✓ Güneşlenme ve hava akımı sağlanmalıdır.
Biyolojik Mücadele
✓ Doğal düşmanların korunması ve etkinliklerinin arttırılması için diğer zararlılarla mücadelede kimyasal mücadeleye alternatif metotlara öncelik verilmeli, eğer kimyasal mücadele gerekiyorsa, doğal düşmanlara yan etkisi en az olan bitki koruma ürünleri tercih edilmelidir.
✓ Önemli parazitoiti olarak Anagyrus pseudococci (Girault), Leptomastix dactylopii Howard (Hym.: Encyrtidae) saptanmıştır. Bu arıcıklar Unlubit’in larvalarının gövdesi içine yumurtalarını bırakır. Yumurtalar açılınca çıkan larvalar zararlı içinde beslenerek pupa olduktan sonra fıçı gibi şişmiş Unlubit’ten arıcıklar çıkar.
Predatörleri
Chrysoperla carnea (Steph.) (Neur.: Chrysopidae)
Sympherobius amicus Navas (Neur.: Hemerobiidae)
S. fallax Navas (Neur.: Hemerobiidae)
Chilocorus bipustulatus L. (Col.: Coccinellidae)
Chryptolaemus montrouzieri Muls. (Col.: Coccinellidae)
