(Gymnosporangium clavipes)

Tanımı ve Biyolojisi

Bu hastalığı oluşturan fungus konukçu değiştiren bir hastalık etmenidir. Hastalığın ara konukçusu ardıç ağaçları, ana konukçusu ise armut ve ayvadır ağaçlarıdır. Ardıç ağaçları üzerinde oluşan basidiosporlar ilkbaharda doğaya yayılarak armut ağaçları üzerinde enfeksiyonları oluşturur. Basidiospor uçuşları Nisan, Mayıs aylarında 40 günlük süre içinde olmaktadır. Ardıçlarda basidiumların meydana getirdiği basidiosporlar ilkbaharda teşekkül eder etmez hemen havaya karışırlar. Armut ve ayva ağaçlarının azami çiçekte ve yapraklarının  da normal büyüklüğünü almak üzere olduğu zamanlarda ilk infeksiyonlarını yaparlar. Ancak bu organlar genç ve henüz kutikulaları kalınlaşmamışken enfeksiyonlara daha çok duyarlı olmaktadırlar İlk enfeksiyondan 22-29 gün sonra armut yapraklarının üst yüzünde sarımsı kahverengi piknit denilen kabarcıklar oluşur ve olgunlaşırlar. Yaprağın alt yüzeyinde ise spermogonium lekesinin altında enfeksiyondan 78-98 gün sonra  Temmuz ayında esium tümörü oluşur. Bu tümörler üzerinde Ağustos-Eylül aylarında esium keseleri ve bu keselerde esiosporlar meydana gelir. Bu sporlar Eylül-Ekim aylarında esium keselenin patlamasıyla doğaya boşalırlar. Böylece armut yapraklarının alt yüzünde oluşan esiosporlar civarda bulunan ardıç ağaçlarının sürgün ve dallarını infekte ederler. Ardıç dallarında bir yıl sonra (Eylül-Ekim) tümörler oluşur. Tümörlerde oluşan spor dilleri en az yarım saat yağmur yağdıktan sonraki yağmursuz bir günde basidiosporlarını teşekkül ettirirler. Bunlarda uçuşarak armut ağaçlarını enfekte ederler. Ardıçlardaki tümörler 4-5 sene canlı kalır ve her sene için enfeksiyon kaynağı olurlar.

Zarar Şekli ve Belirtileri

✓  Hastalık yapraklarda, meyvelerde, meyve saplarında ve yeni oluşan sürgünlerde belirti oluşturmaktadır.

✓  Yapraklarda yazın üst yüzeyde kırmızı, portakal sarısı renginde yuvarlak veya uzunca lekeler görülür. Lekelerin ortası kabarık durumdadır ve yakından bakılınca küçük siyah noktacıklar şeklinde piknitler görülebilir.

✓  Bu lekelerin bulunduğu yerlerde yaprağın alt yüzeyinde meme şeklinde çıkıntılar oluşur.

✓  Aynı oluşumlar meyve ve dallar üzerinde de görülür.

✓  Yapraklarda görülen lekeler yaprakların dökülmesine neden olurlar.

✓  Ağaç üzerinde kalan yapraklar ise fotosentez ve transpirasyon fonksiyonunu yitirdiğinden gıda yapımı engellenmekte ve ağaçta bazı fizyolojik bozukluklar oluşmaktadır.

✓  Sonuçta ağaç zayıflar ve verimden düşer. Hastalığa yakalanmış meyveler küçük ve şekilsiz kalır.

✓  Hastalığın epidemi yaptığı yıllarda meyveler fındık iriliğinde kalır ve dökülür. Hastalık farklı yoğunlukta olmakla birlikte tüm Türkiye’de görülmektedir.

Konukçu Olduğu Bitkiler

Etmen Armut, Ayva ve Ahlat ağaçlarını enfekte edebilir.

Mücadele

Kimyasal olmayan mücadele

✓  Kültürel Önlemler Armut bahçelerinin ekonomik önem gösterdiği bölgelerin yanında ve hatta bu bahçelerden 1000 m mesafeye kadar küçük gruplar halinde veya daha az sayıda olan ardıçlar imha edilmelidir.

✓  Ardıç ağaçlarının çok olduğu yerlerde armut bahçesi kurulmamalıdır.

✓  Kimyasal Mücadele Eğer kara leke hastalığına karşı kimyasal mücadele yapılıyorsa memeli pas için kimyasal mücadeleye gerek yoktur.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanları;

1.ilaçlama : Çiçek tomurcukları patlamak üzereyken,

2.ilaçlama : Beyaz rozet devresinde,

3.ilaçlama : Çiçek taç yapraklarının % 80-90’ı döküldüğü zaman,

Diğer ilaçlamalar 3. ilaçlamadan sonra havalar yağışlı giderse haftada bir, yağışsız giderse  12-13 günde bir yapılmalıdır. Genellikle 3 ilaçlama yeterli olmakla birlikte yağışlı geçen enfeksiyon periyotlarında 6 ilaçlama yapılmalıdır.