(Scolytus rugulosus)

Tanımı ve Yaşayışı

Erginleri yaklaşık 2-3 mm boyunda olup silindir şeklinde, tombul yapılı, koyu esmer veya parlak siyah renktedir. Erkek ve dişi bireyler birbirine benzer, ancak erkekler dişilere göre daha açık renktedir. Dişilerde pronotum ve elytra benzer renkte iken, erkeklerde pronotum elytradan daha koyu renklidir. Baş; üçgen şeklinde olup, öne doğru kıvrık ve pronotum altında gizlenmiş gibi görünür.  Antenleri, bacakları ve elytranın arka kısmı hafif kırmızımsı kahverengindedir. Birinci ve ikinci abdomen segmentleri şişkin olup diğer segmentler sona doğru giderek daralır. Yumurta yaklaşık 0.5 mm boyunda, oval yapılı ve beyaz renkli olup erkek birey tarafından açılan bir odacık içerisindedir. Larva yaklaşık 3.0-3.5 mm boyunda, beyaz renkli, tombul, kıvrık yapılı ve bacaksızdır. Kışı, larva döneminde kabuk altında açmış oldukları galeriler içerisinde geçirir. İlkbaharda beslenmeye başlayan larvalar, beslenme sonucu açtıkları galerilerin uç kısmında pupa olur. Nisan ayı sonunda ilk erginler çıkar ve bu çıkışlar yaklaşık bir ay devam eder. Dişi bireyler, odun dokusunda 2-3 cm uzunluğunda galeri açarak içerisine ortalama 20-80 adetlik gruplar halinde kambiyum tabakasının altına yumurta bırakır. Yumurtalar 3-7 gün içerisinde açılır ve genç larvalar 10-20 cm uzunlukta farklı yönlere doğru türe özgü galeriler açar. Galerilerin iç kısmı larvaların beslenme pisliği (talaş) ile doludur. Birinci döl erginleri temmuz başlarında ve ikinci döl erginleri de eylül ayı ortalarında görülür. Yılda 1-3 döl verir.

Zarar Şekli

✓  Zararlı, meyve ağaçlarının dalları, gövdeleri ve tomurcuk gözlerinde galeri ve delikler açmak suretiyle zarar yapar.

✓  Bunlar ağaçların dal ve gövdelerinin odun ve kabuk kısımlarında türe özgü galeriler açar. İlk galeriye bırakılan yumurtadan çıkan larvalar, ana galeriye dik açıda yan galeriler açar.

✓  Yazıcı Böceği saldırısına uğramış bir dalın kabuğu kaldırıldığında, 2-3 cm boyunda kısa bir ana galeri ve içi odun tozu ile dolu 10-20 cm uzunluğunda birçok galerinin varlığı görülür.

✓  Erginler, tomurcuk diplerinden girerek veya çiçek buketlerinde beslenerek kurumalara neden olur ve bir sonraki yılda meyve verimi düşer. Larvaların beslenmesi sonucu iletim düzeni bozulan dal ve gövdeler kurur ve ergin çıkış deliklerinde zamk akıntıları görülür.

✓  Popülasyonun yoğun olması durumunda fidan, dal ve genç ağaçlar 1 yıl içinde, yaşlı ağaçlar ise 2-3 yıl içerisinde önemli düzeyde etkilenir ve önlem alınmazsa kuruyabilir.

✓  Genellikle sekonder zararlı olarak bilinmelerine rağmen, ağaçların kurumasına neden olabilmektedir. Bakımsız, stresli, diğer hastalık ve zararlılar nedeniyle zayıf düşmüş ağaçlarda zarar yaptıkları gibi, sağlıklı ağaçlarda da beslenirler.

✓  Ülkemizin tüm bölgelerinde yaygın olarak bulunmakta olup, meyve ve orman ağaçlarında da sorun olmaktadır. Dişiler dallarda delik açmaya başlar ve bu arada çiftleşirler.

✓  Sonra 2-3 cm kadar açtıkları kısa galeriler içerisine yumurtalarını bırakırlar. Yumurtaların açılması ile çıkan 20-80 larvadan her biri kabuk altlarında türe özgü galeri açar.

Konukçuları

Konukçu listesi çok geniş bir zararlı türdür. Zararlı olduğu başlıca konukçuları elma, armut, ayva, kiraz, vişne, erik, şeftali, kayısı, zerdali, badem, fındık, alıç, muşmula ve kestanedir.

Mücadele Yöntemleri

Kimyasal Olmayan Mücadele

✓  Daha çok zayıf ağaçları tercih eden bir zararlı olduğundan ağaçların budama, gübreleme, sulama ve toprak işlemesi ile kuvvetli tutulması gereklidir.

Mekanik Mücadele

✓  Budama artıkları bahçeden en az 2 km uzaklaştırılmalıdır. Bu artıklar yakacak olarak kullanılacaksa bir yere yığılmalı, bu yığınlara çoğalmak üzere gelen böceklerin talaş çıkardıkları görüldüğünde dal yığınları ilaçlanmalıdır.

✓  Nisan, haziran ve eylül aylarında olmak üzere yılda üç kez ağaçlara taze veya solmuş dallar tuzak olarak asılmalı, parazit çıkışı olduktan sonra bu tuzak dallarda talaş çıkmaya başlar başlamaz, hepsi toplanıp yakılarak imha edilmelidir. Aynı şekilde, bulaşık dallar bahçeden uzaklaştırılmalı, özellikle fidanlıklarda yerde kuru dal bırakılmamalıdır.

Biyoteknik Mücadele

✓  Biyoteknik mücadele kapsamında monitör(izleme) ve kitlesel yakalama amacıyla feremon tuzaklar kullanılabilir. 

✓  Sıcaklığın 18 C nin üzerine çıkmasından sonra asılan tuzaklar , iki temel amaçla kullanılır.

✓  Mönitör Amaçlı Kullanım : Bahçenin homojen olması halinde, bahçeyi temsil edecek şekilde 1 hektara 1 tuzak, bahçenin homojen olmaması halinde 1 dekara 1 tuzak, yerden 1-1.5 m yükseğe fındık dallarına asılarak, haftalık sayımlarla ergin uçuşu kaydedilir. Toplu uçuşlarda kimyasal mücadele yapılır. Bu amaçla 3 adet/Hektar asınız. 

✓   Kitle yakalama amaçlı Kullanımı : Bahçe içerisine 15-20 m aralıklarla, yerden 1-1.5 m yükseğe, konukçu bitkinin dallarına Yazıcı Böcek (YB) Tuzağı asılır, Tuzak hazneleri, haftada bir kontrol edilerek eksilen miktar kadar cezbedici ilave edilir. Böcekle dolan, Kırmızı Yapışkan Levhalar Böcek Yakalama Zamkı sürülerek yenilenir veya değiştirilir. Bu amaçla 3-4 adet/ dekar kullanılmalıdır. 

✓  Tuzak kullanmanın avantajlı Yazıcı Böcek Tuzaklarının kullanımı Organik Tarım ve İyi tarım uygulamaları için zorunludur. Yazıcı böceklerle mücadelede kesin başarı sağlar. Zehirli madde içermez, insan ve çevresine zarar vermez, bahçe içerisinde ekolojik dengeyi korur, Bu sayede, diğer zararlıların ekonomik zarar seviyesinin üzerine çıkmasını engeller. Tuzaklar el ile asılır, alet ve ekipman gerekmez, ucuzdur.

Kimyasal Mücadele 

Yazıcı Böcekler`e karşı kimyasal mücadele önerilmemektedir.