Tanımı ve Yaşayışı

İncir mozaik hastalığı (İMH), incirde yaygın olarak görülen önemli viral etmenlerin sebep olduğu hastalığa verilen isimdir. Dünyada bu hastalığa 15 viral etmen neden olmaktadır. Bu virüslerin çoğu RNA genomuna sahip olup, tespit edilen virüslerden İncir badna virüs 1 DNA genomuna sahiptir.

Ülkemizde;

✓  İncir yaprak benek ilişkili virüs-1 (Fig leaf mottle associated virus-1, FLMaV-1)

✓  İncir yaprak benek ilişkili virüs-2 (Fig leaf mottle associated virus-2, FLMaV-2)

✓  İncir mozaik virüsü (Fig mosaic virus, FMV) - İncir latent virüsü 1 (Fig latent virüs 1, FLV-1)

✓  İncir hafif benek ilişkili virüs 1 (Fig mild mottle associated virus 1, FMMaV-1)

✓  Arkansas incir closterovirus 1 (Arkansas fig closterovirus 1, AFCV-1)

✓  İncir badna virüs 1 (Fig badnavirus 1, FBV-1)

✓  İncir kriptik virüs (Fig cryptic virus, FCV)

✓  İncir benek ilişkili virüs (Fig fleck-associated virus, FFkaV) adlı viral etmenler saptanmıştır.

İncir mozaik hastalığı aşı, çelik gibi enfekteli üretim materyali yanında, mekanik olarak da taşınabilmektedir. Ayrıca etmenin taşınmasında tomurcuk akarı olan Eriophydae familyası akarlarından Aceria ficus Cotte rol oynamaktadır. Akar hem ergin öncesi, hem de ergin dönemlerinde birkaç saat içinde hastalık etmenini bünyesine alabilmekte, etmeni 6–10 gün bünyesinde tutabilmekte ve taşıyabilmektedir. Akarlar, virüsle enfekteli dokuda beslenip sağlıklı bitkide beslenmeye geçmeleri ile bünyelerindeki virüsü aktarmaktadırlar.

Zarar Şekli ve Belirtileri

✓  İMH’nin neden olduğu belirtiler bitkinin türüne, çeşidine, virüsün ırkına ve enfeksiyon zamanına göre farklılık göstermektedir.

✓  Bitki bünyesinde sistemik olarak bulunan bu virüslerin ayrı ayrı ya da çeşitli kombinasyonlarda bitkiyi enfekte etmesi, İMH belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

✓  İMH’nin en karakteristik belirtisi; yapraklarda sarı yeşilden, açık sarıya kadar değişen çeşitli büyüklükteki mozaik lekeleridir.

✓  Bu lekelerin kenarları, pas renginde veya kırmızı-kahverengi, zaman zaman da nekrozlar şeklinde olabilmektedir.

✓  Bununla beraber, yapraklar normalden daha küçük ve asimetrik olmakta, olgunlaşmamış meyve üzerinde sarı ve renksiz lekeler görülmekte, ancak; bu lekeler meyve olgunlaşmasıyla kaybolmaktadır.

✓  Bu belirtilerin şiddetli olması durumunda hastalık zamansız meyve ve yaprak dökümüne neden olabilmektedir.

✓  Olgunlaşma öncesi meyve dökümleri de görülmekte böylece verim ve kalite kaybına neden olmaktadır.

✓  Ayrıca, incir sürgünlerinin eğilip bükülmesi, budanması ve ardından sıcak hava ile ağır strese girmesi sonucu, etmen latent durumdan çıkıp, hızlı bir şekilde çoğalmaktadır.

✓  Hastalık belirtilerinin şiddetli olduğu durumlarda, hastalık meyve kalitesini düşürmekte, hatta zamansız yaprak ve meyve dökümüne yol açarak ekonomik kayıpları arttırmaktadır.

✓  İMH meyve dökümü ve kalite bozukluğu nedeni ile %49’lara varan verim azalışına neden olabilmektedir. Hastalık, ülkemizde incir yetiştirilen hemen hemen her bölgede tespit edilmiş olup, çevre koşullarının da etkisiyle ağacın strese girmesi sonucu artmakta ve epidemi de yapabilmektedir.

Konukçuları

İMH’nin konukçuları çoğunlukla Moraceae familyasına ait bitki türlerinden (Ficus carica, F. rubiginosa, F. nitida, F. mallatocarpa, F. glomerata, F. sticta, F. repens, F. altissima, F. krishna, F. tsida, F. lucescens, Morus indica ve Cudrania tricuspidata) oluşmaktadır. Ayrıca Catharanthus roseus (Cezayir menekşesi)’da konukçuları arasındadır.

Mücadele Yöntemleri

Kimyasal Olmayan Mücadele

✓  Virüsten ari sertifikalı fidan kullanılmalıdır.

✓  Sanitasyon uygulamalarına dikkat edilmelidir.

✓  Enfekteli ağaçlardan üretim amaçlı materyal alınmamalıdır.

✓  Vektörü olan akar türlerine karşı mücadele yapılmalıdır.

✓  Hastalığa karşı tolerant çeşitler kullanılmalıdır.