(Erysiphe betae)

Tanımı ve Yaşayışı

Şeker pancarında küllemeye obligat bir parazit olan Erysiphe betae (Vaňha) Weltzien fungal etmeni neden olmaktadır. Erysiphe betae yaprak yüzeyinde yüzeysel miselyum şeklinde gelişir. Patojen konukçu bitkinin epidermal hücrelerinden direkt olarak penetrasyon yapar ve hücreler arasında gelişerek enfeksiyona neden olur. Yaprak yüzeyindeki miselyum öbeklerinden uzanan eşeysiz üreme organları konidioforlarda üretilen konidiler, rüzgarlar aracılığıyla dağılarak yeni enfeksiyonları meydana getirir. E. betae, kışlık konukçu bitkilerde veya kendi-gelen şeker pancarı bitkisinde kışlar. İlkbaharda çimlenen konidiler enfeksiyon hifi oluşturarak primer enfeksiyonları başlatır. Başlangıç enfeksiyonundan sonra, etmen yaprak yüzeyinde gelişerek eşeysiz sporlar olan konidileri oluşturur. Daha sonraki sekonder enfeksiyonlar konidiler aracılığıyla olur ve konukçu bitkinin varlığında, ekolojik koşullar hastalık için uygun olduğu sürece sezon boyunca devam eder. Hastalık genel olarak yazları sıcak ve kurak geçen bölgelerde görülür. Hastalık oluşumu için en uygun zaman, kurak hava koşullarının yanı sıra yüksek gündüz fakat düşük gece sıcaklıkları, yani gece-gündüz sıcaklık farkının fazla olduğu periyotlardır. Konidi üretimi için gündüz sıcaklığının 27°C, gece sıcaklığının ise 12°C civarında olduğu sıcaklıklar ve nisbi nemin %30-40 dolaylarında olduğu koşullar hastalık oluşumu için en elverişli koşullardır. Konidi çimlenmesi, enfeksiyon oluşumu ve koloni gelişimi için ise optimal sıcaklık aralığı 15-30°C iken, optimum sıcaklık ise 25°C’dir. Enfeksiyon oluştuktan sonra eğer sıcaklıklar 25°C civarında seyrederse inkübasyon periyodu 5 güne kadar kısalabilir. Yüksek nisbi nem (%60-100) konidi üretimini ve canlılığını da önlese de konidilerin çimlenmesi ve enfeksiyon oluşumu için gereklidir. Bununla birlikte yaprak üzerindeki serbest nem konidi çimlenmesini ve koloni gelişimini engellemektedir. Eşeyli üreme yapıları olan kasmotesyumlar, sezon içerisinde geç dönemde oluşabilir. Kasmotesyumların oluşumunda 12-22°C sıcaklık ve %30 nisbi nem önemli rol oynar. Ancak kasmotesyumların oluşumu çok sık görülen bir durum değildir.

Zarar Şekli ve Belirtileri

✓  Genellikle yaşlı yaprakların alt yüzeyinde küçük, dağınık ve seyrek yapıda, dairesel beyaz miselyum öbekleri şeklindedir.

✓  Hastalık ilerledikçe bütün yaprakları enfekte olarak bitki küllü beyaz bir görünüme kavuşur. Hastalık uygun ortam koşullarında hızlı bir şekilde gelişerek bütün yaprak yüzeyini kaplayabilir.

✓  Şiddetli enfekte olmuş yapraklar önce sarararak daha sonra morumsu-kahverengine döner. Yaprak yüzeyindeki miselyum öbeklerinden uzanan konidioforlarda üretilen konidiler, rüzgarlar aracılığıyla dağılarak yeni enfeksiyonları meydana getirir.

✓  Üretim sezonunun sonuna doğru ise hastalık daha da şiddetlendiğinde ve çevre koşulları hastalık için elverişli olarak devam ettiğinde, genellikle yaşlı yaprakların üst yüzeyinde koyu kahverengi-siyah, küresel, eşeyli üreme yapıları olan kasmotesyumlar görülebilir.

✓  Etmen kurak iklim koşullarında şiddetli enfeksiyonlara neden olur.

✓  Şiddetli enfeksiyonlarda hastalık bir ay içinde tarladaki tüm bitkilere bulaşabilir.

✓  Eğer kontrol altına alınmazsa bitkideki şeker verimi %30-35’e kadar düşebilir.

Konukçuları

Etmen yalnızca şeker pancarı (Beta vulgaris subsp. vulgaris convar. vulgaris var. altissima), yemlik pancar (Beta vulgaris), pazı (Beta vulgaris subsp. vulgaris) gibi Beta genusuna bağlı kültür bitkilerinde ve yabani Beta türlerinde hastalığa neden olmaktadır.

Mücadele Yöntemleri

Kimyasal Olmayan Mücadele

✓  Hastalığa dayanıklı/tolerant çeşitler ekilmelidir.

✓  Tarlada görülen hastalıklı bitkiler ve sezon sonu bitki artıkları ortamdan uzaklaştırılarak imha edilmelidir.

✓  Hastalığın konukçusu olan yabancı otlar yok edilmelidir.

✓  Özellikle vahşi (salma) sulamanın yapıldığı alanlarda hastalık çok daha şiddetli seyreder.

✓  Bu nedenle vahşi sulamadan ziyade yağmurlama sulama yapılması ve sulamanın gece yapılması gerekmektedir.

Kimyasal Mücadele

 Hastalıkla kimyasal mücadele yeşil aksam ilaçlaması şeklinde yapılır.

İlaçlama zamanı

✓  İlaçlamalara hastalık için uygun hava şartları oluştuğunda ve tarlada yapraklar üzerinde ilk hastalık belirtileri görülür görülmez başlanır.

✓  Hastalığın seyrine göre kullanılan ilacın etki süresi dikkate alınarak ilaçlamalara devam edilir.

Kullanılabilecek bazı etken maddeler