Rhizomania Hastalığı (Polymyxa betae)
Sarılık (Beet yellows virus BYV)
Yaprak Kıvırcıklığı Hastalığı (Curly Top)
Tanımı ve Yaşayışı
Polymyxa betae, Viral bir hastalıktır. Toprak kaynaklı bir mantar (Polymyxa betae) tarafından taşınır. Hastalık, su ve toprak taşınması ile bulaşmakta olup, bulaşma için en uygun toprak sıcaklığı: 25 ºC Konukçu bitkiler: yemlik pancar, pazı, kırmızı pancar, ıspanak vb. Hastalığı yayan virüsler toprakta yaklaşık 20 yıl kadar yaşayabilirler. Risk faktörleri: geçirgensiz ağır topraklar, durgun su, ortak kullanılan zirai alet ve ekipmanları.
Zarar Şekli ve Belirtileri
Rhizomania belirtileri tarlalarda genellikle yer yer görülür.
1. Yapraklarda Haziran ayından itibaren özellikle günün çok sıcak saatlerinde solma, yaz sonuna doğru: Açık yeşil yapraklar Yaprak ayaları dar, yaprak sapları uzun ve dik Çok nadiren, yaprak damarlarında sarama ve kuruma Kökün alt kısmında daralma Kökte sakallanma İletim borularında kahverengileşme Yan köklerin oluşumu
2. Köklerde (Yetişme dönemi sonunda) Kökün alt kısmında daralma Kökte sakallanma İletim borularında kahverengileşme Yan köklerin oluşumu Rhizomania, Çeşidin hassasiyetine, toprakta bulunan bulaşıklık durumuna, virüs tipine, iklim koşullarına (Sıcaklık ve rutubetli bir iklim hastalığı teşvik eder) ve enfeksiyon dönemine bağlı olarak; Şeker Varlığında azalma, pancar verimi kaybı, yüksek toprak firesi ve teknolojik kalitede azalma gibi nedenlerle ciddi zararlara neden olabilir.
Sarılık Hastalığı; Yaşlı yapraklarda damarlar arasındaki dokularda renk açılmaları şeklinde başlar. Daha sonra yapraklar sararır, yaprak ayası kalınlaşır ve kırılmalar meydana gelir. Başlangıçta tarlada öbek öbek görülür, ancak zamanla bütün tarlaya yayılır. Verimi büyük oranda düşürür. En etkili mücadele şekli; tohum ilaçlaması yapılması, vejetasyon süresince gerektiğinde insektisit kullanılmasıdır. Hastalığın teşhisinin en kolay yolu; şüphe duyulan pancar yaprağının avuç içerisinde sıkılarak sertleşen dokunun yarattığı kırılma (çatırdama) sesinin bariz bir şekilde duyulması ve yaprağın parçalara ayrılmasıyla olur. Viral bir hastalık olduğu için tedavisi yoktur. Ancak böceklerin virüsü salgı yoluyla taşımalarının önüne geçmek için erken dönemde yapılan insektisit uygulamalarıyla böcek popülasyonunun önüne geçilebilir.
Yaprak Kıvırcıklığı Hastalığı (Curly Top); Bir adı da dürülme olan bu hastalıkta yapraklardaki semptomlar; ayalardaki damarların önce rengi açılıp ağarır ve büyüme yavaşlar, sonra kırışıklıklar oluşur ve kenarlar tepe ucundan başlayıp, her iki yandan içe doğru dürülmesi şeklindedir. Damarlar, ayaların alt yüzünde belirgin olarak kalınlaşır ve üzerlerinde iğnemsi çıkıntılar gelişir. Köklerde floem demeti halkaları kararır, yan kök oluşumu artarak büyüme yavaşlar. Enfeksiyon genç dönemde ortaya çıkarsa bitkiler çoğunlukla ölür. Taşıyıcısı bir tür yaprak emicisi sikad (Circulifer tenellus) olup hastalık etmeni olan virüsü şeker pancarına bulaştırır. Bu pancar yaprak emicisinin sebep olduğu virüs hastalığı; yaprakların alt yüzündeki damarların kalınlaşması ve yaprak ayalarında dikensi çıkıntılar meydana getirmesi ile kendisini gösterir. Belirtiler, enfeksiyondan birkaç gün sonra görülür ve orta yaprakların damarları saydamlaşır. Göbek yaprakları buruşur ve içe doğru kıvrılır. Eğer kök enine kesilirse iletim dokusunun karardığı görülür. Yaprakların alt yüzeylerindeki damarlar düzensiz bir şekilde kabarıktır. Yapraklar küçük kalır ve enfeksiyon genç dönemde ortaya çıkarsa bitkiler çoğunlukla ölür.
Mücadele Yöntemleri
Kimyasal Olmayan Mücadele
✓ Şu anda, Rhizomania’ya karşı kimyasal ilaçlarla mücadele yöntemi yoktur. Tek etkili mücadele yöntemi dayanıklı çeşitlerin ekilmesidir. Yeterli toprak drenajı, toprak yapısının iyileştirilmesi, aşırı sulamadan ve toprak taşınmasından kaçınılması da önerilmektedir.
✓ 4 yıllık münavebe uygulanması 3-4 yılda bir ön bitki hasadından sonra dip kazan çekilmesi Ekimin zamanında yapılması Aşırı dozda gübre ve herbisit kullanılmaması Zamanında ve ölçülü sulama yapılması gibi önlemler hastalığın baskısını azaltarak seyrini yavaşlatır.
