Tanımı ve Yaşayışı

Chaetocnema concinna

Erginler 1,8-2,6 mm boyunda, oval, bronz veya yeşil parlak renktedir. Ventral taraf siyahtır. Antenler koyu ve ipliksidir. Yumurta soluk sarı renkte, oval, 0,7 mm uzunluğunda, 0,3 mm genişliğindedir. Olgun dönemde 1,5-2,2 mm uzunluğa erişen larvaları beyaz renkli olup, baş, bacaklar, prothorax ve karın üzerindeki skleritler siyahtır. Abdomenin son segmentinde kısa, kalkık, sarımsı-kahverengi renkli diken vardır.

Chaetocnema tibialis

Chaetocnema concinna’ya oldukça benzerdir. Ergin 1,5-2,0 mm uzunluğunda, siyah renkli, mavi-yeşil parlaklıktadır. Chaetocnema concinna’dan başın ön yüzeyinin daha yoğun noktalı olmasıyla ayrılır. Her iki türün ön kanatları üzerinde uzunlamasına sık noktalardan oluşan çizgiler vardır. Arka bacaklarda geniş ve kuvvetli yapıda olan femur, rahatsız edildiklerinde ani sıçramalar yapmalarını sağlar. 

Pancar pireleri kışı ergin halde, toprakta veya bitki artıkları altında geçirirler. İlkbaharda havanın ısınmasıyla görünmeye başlarlar. Etrafta buldukları yabani hardal, yabani turp, çobandeğneği ve kuzukulağı gibi yabancı otların yapraklarında beslendikten sonra yeni şeker pancarı alanlarına göç ederek beslenmelerini genç bitkilerle sürdürürler. Hava sıcaklığının yüksek olduğu saatlerde erginler çok aktif olmalarına karşın sıcaklık düştüğünde beslenmeyi durdurarak toprak içinde gizlenirler. Çiftleşmeden sonra dişiler, yumurtalarını şeker pancarı gibi konukçu bitki köklerinin yakınına ve 12-20 mm toprak derinliğine veya toprak yüzeyine yakın bitkilere bırakırlar. Yumurtaların açılmasından sonra larvalar ince köklerle beslenirler. Bu durum bitki gelişmesini yavaşlatabilir. Larvalar 3-4 haftalık beslenmeden sonra toprakta pupa olur, 1-2 hafta sonra erginler ortaya çıkar. Gelişme dönemi 5-10 haftadır. Yıl içinde birkaç döl verebilirler.

Zarar Şekli

✓  Bitkiler henüz kotiledon (çenek) yaprak döneminde iken yaprakların her iki yüzü ile saplarında gri kenarlı, yuvarlak, 1-2 mm çapında yenikler görülür.

✓  Erginlerin sebep olduğu bu zarar şekli, alt epidermisten başlamış ise üst epidermise, üst epidermisten başlamış ise alt epidermise kadar etli kısmın huni şeklinde yenilmesi suretiyle meydana getirilir.

✓  Sonraki dönemde, kalan epidermis tabakasının kuruyup dökülmesiyle, yapraklar delik deşik bir görünüm kazanır.

✓  Popülasyonun yüksek olması, sıcak ve kurak hava şartlarının uzun süre hüküm sürmesi durumunda, kotiledon ve iki yaprak dönemindeki bitkilerin bütün toprak üstü aksamını yiyerek ölümlerine sebep olabilirler.

✓  Bu durum, bitki sayısının azalmasına yol açar. Toprak ve iklim şartlarının bitki için uygun olduğu durumlarda ise zararları, yaprakların solması ve gelişimin yavaşlaması ile sınırlı kalır.
✓  Pancar pirelerinin zararı hasat dönemine kadar devam eder.

Konukçuları

Şeker pancarının yanı sıra baklagiller (Fabaceae), buğdaygiller (Poaceae), turpgiller (Brassicaceae), Amaranthaceae, Portulacaceae, Polygonaceae gibi familyalar konukçu bitkiler arasında yer alır.

Mücadele Yöntemleri

Kimyasal Olmayan Mücadele

✓  Bahar aylarındaki kuraklıktan dolayı çıkış ve gelişmenin zayıf olduğu sahalarda yapılacak bir sulama,

✓  Pancar pirelerinin sebep olduğu zararın daha kısa sürede atlatılmasına yardımcı olur.

Biyolojik Mücadele

Ülkemizde entomopatojen fungus türü olan Nosema chaetocnemae (Microspora: Nosematidae) isimli bir mikrosporidium, Chaetocnema tibialis’i enfekte eder.

Kimyasal Mücadele

Pancar pireleri mücadelesi, tohum ilaçlaması ve yeşil aksam ilaçlaması şeklinde yürütülür. 

İlaçlama zamanı

Türkiye’de Pancar pirelerine karşı ruhsatlı tohum ilaçları, çıplak tohuma uygulandıklarında, sistemik etkileri nedeniyle çıkıştan sonra 35-40 gün süreyle Pancar pirelerini kontrol ettiğinden, normal şartlarda bu dönemde ayrıca bir ilaçlama gerekmemektedir. Uzun süre devam eden sıcak ve kurak şartlarda, zararlı popülasyonunun yüksek olması halinde, yapraklarda asimilasyon alanının %20’si zarar görmüşse zaman kaybetmeden yeşil aksam ilaçlamasına başlanmalıdır. Sonraki döllerin zararı, bitki tarafından telafi edildiği için genellikle değer taşımaz. Larvaların köklere olan zararı ise önemsizdir ve mücadele genellikle ekonomik değildir.

Kullanılabilecek bazı etken maddeler