Fas çekirgesi (Dociostaurus maroccanus Thunb.)

Madrap çekirgesi [Locusta migratoria (L.)],

Güdük çekirge [Arcyptera (=Pararcyptera) labiata (Brulle.)]

İtalyan çekirgesi (Calliptamus italicus L., C.barbarus Costa)

Orthoptera: Catantopidae

Çizgili çekirge [Thisoicetrinus pterostichus (F.W.)]

Yüzen çekirge (Euprepocnemis plorans Charp.)

Orthoptera: Tettigonidae

Yeşil çekirgeler (Isophya spp., Poecilimon spp.)

Kılıçlı çekirge (Platycleis intermedia Serv.)

Orthoptera: Gryllidae

Kara çekirge [Gryllus bimaculatus De Geer

Melanogryllus desertus (Pall.)]

Bağ horozcuğu (Oecanthus pellucens Scopoli)

Tanımı ve Yaşayışları

Acrididae ve Catantopidae Familyası:

Yazın yumurtalar toprağın 4-5 cm derinliğine bir yüksük içinde bırakılır. Kış, yumurta döneminde geçirilir. Çekirgelerin yumurta bıraktıkları alanlara "Garsiyat” veya “Rezervasyon alanları" adı verilir. Yumurtaların bırakıldığı alanlar türlere göre değişiklik gösterir. Örneğin, Fas çekirgesi genellikle işlenmemiş, sert ve meyilli arazilere; İtalyan çekirgesi, tarla kenarlarındaki işlenmemiş sert topraklara; Güdük çekirge, meyilli ve nispeten yumuşak topraklara, Madrap çekirgesi; çeltik tavaları veya tarla kenarındaki toprak setlere yumurta bırakırlar. İklim koşulları mevsim normallerinde olduğu zaman Fas ve Güdük çekirge yumurtaları Ege Bölgesinde nisan ayı başlarında açılır. İtalyan, Çizgili çekirge ve Madrap çekirgesi yumurtaları ise mayıs ayının ikinci yarısında açılır. Yumurta açılımını sıcaklık, denizden olan yükseklik, toprağın ısınma durumu vb. faktörler etkiler. İtalyan çekirgesi dişileri 6, adı geçen diğer çekirgeler 5 gömlek değiştirerek ergin olurlar. Her nimf dönemi yaklaşık 5-7 gün kadar devam eder. Bu dönemleri geçirerek ergin olan bireyler çiftleşir ve dişiler yaz aylarında yukarıda belirtilen yerlere yumurta bırakırlar. Yumurtalar toprakta 9-10 ay kadar kalır ve ertesi yılın ilkbaharında açılır. Bu şekilde yılda 1 döl verirler. Ancak, Madrap çekirgesinin biyolojisi bunlardan farklıdır. Mayıs ayında kışı geçirmiş yumurtalar açılır ve nimfler 5 gömlek değiştirdikten sonra 25-35 günde ergin hale gelirler. Erginler çeltik tarlalarına saldırırlar ve 3-4 gün içinde çiftleşip, çeltik tavalarının tümsek kısımlarına yumurta bırakırlar. Yaklaşık 3 hafta sonra, temmuzda yılın 2. Döl nimfleri meydana gelir. Bunlar birinci dönem nimf halindeyken sulama kanalları ve arkların kenarlarında toplu halde bulunurlar. Otlarla beslenirler. Nimfler ikinci dönemden sonra çeltik tarlalarına yayılır ve zararlı olmaya başlarlar. 2. döl nimfleri yumurta açılımından yaklaşık 35-40 gün sonra ergin olur ve tekrar yumurta bırakırlar.

Tettigonidae Familyası:

Yeşilçekirgeler, su tutmayan meyilli arazilere ve çayır diplerine yumurtalarını tek tek bırakırlar. İklim koşulları uygun olduğu zaman, bu yumurtalar mart sonları veya nisan ayı başlarında açılır. Kılıçlı çekirge yumurtaları bunlardan 3-4 hafta sonra açılmaktadır. Çıkan nimfler önce çevredeki çayır otları ile beslenir, daha sonra da kültüre alınmış alanlara geçerler. Nimfler yaklaşık 5-6 hafta içinde ergin hale gelirler. Senede 1 döl verir.

Gryllidae Familyası:

Kara çekirgeler kışı nimf halinde geçirir. İlkbahar aylarında gelişmeye ve aşırı şekilde beslenmeye devam ederler. Orta Anadolu Bölgesinde mayısın ilk haftasından itibaren ergin hale gelirler. Erginler yumurtalarını nemli yumuşak topraklara tek tek bırakırlar. Yumurtalar aynı yılın Temmuz ayı başlarında açılmaya başlar ve nimf gelişmesi sonbahar aylarına kadar devam eder. Nimfler ekim ayından itibaren kışlama yerlerine çekilirler. Nimf dönemleri sayısı, erkek ve dişide sabit olmayıp 8-13’dür. Senede 1 döl verir.

Zarar Şekli

✓  Bitkileri yemek, sapları kesmek suretiyle zarar yaparlar. Özellikle genç bitkilerde zarar çok yüksek olmaktadır.

✓  Çok yıllık bitkilerin yeni sürgün ve filizlerini, yaprak ve çiçeklerini, hatta dane ve meyvelerini yemek suretiyle ekonomik düzeyde zarar yaparlar.

✓  Yoğunlukları yüksek olduğu zaman zarar oranı da artmaktadır. Epidemi yaptığı yıl ve yerlerde %100’e varan oranda zararlara neden olabilmektedir.

✓  Bunun yanında, bazı çekirgelerin virüs taşıdıkları ve temiz bitkilere bunları bulaştırdıkları da saptanmıştır.

Konukçuları

Çekirgeler polifag böceklerdir. Birçok kültür bitkisi üzerinde beslenirler. Bazı türlerin besin tercihi yaptıkları da saptanmıştır. Fas ve İtalyan çekirgeleri daha çok çayır ve meralarda, tarla ve yem bitkilerinde; Madrap çekirgesi başta çeltik olmak üzere hububat, ayçiçeği, pamuk ve bağda; Yeşilçekirgeler çayır ve otlaklarda, bağ ve meyve fidanlarında; Kara çekirgeler yeni gelişen tohumların kök ve sapında, bağlarda omcaların körpe filizlerinde, sebzelerde, pancar, pamuk ve tütün fidelerinde beslenir ve zarar yaparlar.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanı

Rezervasyon alanlarında zararlı çekirge nimflerinin görülmeye başlamasından ve yapılan sürveylerle, uygun yoğunluğun saptanmasından sonra, derhal ilaçlı müca- deleye geçilir. Çekirgeler bu dönemlerde toplu halde ve daha az hareketlidirler. Yumurta açılımı, iklim koşulları ile ilgili olarak duraklıyor ve tekrar başlıyorsa, arazide gözlem ve kontrollere devam edilmeli, gerekirse bu alanlar tekrar ilaçlanmalıdır. Genellikle kimyasal mücadele Fas çekirgesi, Güdük çekirge ve Yeşilçekirgelere karşı nisan’da, Kara çekirge ve İtalyan çekirgesine mayıs’ta, Madrap Çekirgesinin 2. döl nimflerine temmuz’da başlatılabilir. Ancak, mücadele coğrafi bölgelere ve iklim faktörlerine bağlı olarak daha önce veya daha ileri bir tarihte de olabilir.

Kullanılabilecek etken maddeler