Tanımı ve Yaşayışı

Buğday ve arpada kök ve kök boğazı yanıklığına neden olan etmenlerin başında Fusarium culmorum (WG Smith) Sacc., F.pseudograminearum Aoki & O`Donnell, Bipolaris sorokiniana (Sacc.), Rhizoctonia cerealis Van der Hoeven ve Pseudocercosporella herpotrichoides Ggt. gelmektedir. Diğer Fusarium türlerinden bazıları da hastalık şiddetini artırır. Bu fungusların kesin tanıları ancak laboratuvar çalışmalarıyla yapılabilir. Toprakta bitki artıkları üzerinde iki yıldan fazla canlı kalabilirler. Bitki artıklarının toprak yüzeyinde bekletilmesi durumunda canlılıklarını sürdürürler. Bu funguslar toprak kökenli olup tohumla da taşınabilmektedir.

Belirtileri

✓  Fusarium’ların oluşturduğu hastalık belirtileri çiçeklenme döneminde oluşan beyaz başaklarla dikkati çeker.

✓   Bu etmenler taban arazilerde ve stres faktörlerinin daha etkili olduğu arazilerde daha etkili olmaktadır.

✓  Gövdede çürüklük oluşturan Fusarium’ların oluşturduğu yaralarda gövde kurtları da zarar yaparak sapı içinden keser ve beyaz başak oluşumuna neden olur.

✓  Şiddetli enfeksiyona uğramış bitkilerin alt yaprak kınlarında sap ve boğumda bal rengi bir görünüm olur.

✓  Bazı dönemlerde bitki gelişme döneminin ortasında bitkiler ve kardeşlerinde veya fide döneminde sararma ve ölüm meydana gelir.

✓  Enfekteli bitkilerin başakları bükülür bazı başaklarda tane oluşmaz.

Konukçuları

Hastalık etmenleri buğdaygil bitkilerinin çoğunda hastalık oluşturabilir. Bunların başında buğday, arpa ve diğer Hordeum türleri ile Triticale, yulaf ve çavdar gelmektedir.

Mücadelesi

Kültürel Önlemler

✓  Etmenler hem tohum hem de toprak kökenli funguslar oldukları için mücadelesi zordur. Mücadele için mutlaka kültürel önlemlere uyulmalıdır.

✓  Dayanıklı çeşitlerin ekimi tercih edilmelidir. Erkenci çeşitler hastalıklara geççi çeşitlerden daha fazla duyarlıdır.

✓  İyi bir toprak işlemesi uygulanmalı, ekim derinliği ve toprak tavı uygun olmalıdır.

✓  Ekimden önce topraktaki yeşil bitki ve bitki artıklarını yok etmek amacı ile toprak işlemesi yapılmalı ya da herbisit uygulaması ile ortadan kaldırılmalıdır.

✓  İyi bir gübreleme ile bitkide dayanıklılık oluşması sağlanmalıdır.

✓  İz elementlerin eksikliği giderilmelidir.

✓  Fusarium spp.’nin yoğun olduğu tarlalarda bu etmenlerin konukçusu olmayan bitkilerin yanında yulafta ekilebilir. Yulaf bu etmenlerin saldırısına hassastır ancak bu funguslar yulaf içinde çok yavaş geliştiği için kısa sürede yok olmaktadır. Fusarium spp. için 2-3 yıllık rotasyon uygun olur.

✓  Dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi önemlidir.

✓  Anızların gömülmesi hastalığın enfeksiyon seviyesini düşürür.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanı

Tohumluk ekiminden önce tohum ilaçlarından biriyle ilaçlanmalıdır.

Kullanılabilecek etken maddeler