Tanımı ve Yaşayışı
Buğday rastığı (Ustilago nuda var. tritici Schaf.): Hastalık etmeni fungusun meydana getirdiği semptomlar, buğdayın çiçeklenme devresinde görülür. Hastalığa yakalanan taneler, siyah teliospor yığını haline dönüşür. Teliosporlar tane içerisinde çoğalarak ileri dönemlerde buğday tanelerinin çeperini patlatır. Sağlam bitki başakları çiçek devresinden sonra olgunluğa giderken, rastıklı başaklardaki sporlar da çevreye dağılır. Serbest kalan sporlar rüzgar, yağmur vs. ile buğday başaklarındaki çiçekler üzerine gelirler. Sporlar optimum 20-26°C(5-37°C) ve %60-90 orantılı nem koşullarında çimlenerek misel oluştururlar. Bu miseller tohum taslağını deler ve embriyoya yerleşir. Bu nedenle enfeksiyon çiçek veya embriyo enfeksiyonu olarak isimlendirilir. Enfekteli taneler dış görünüşleri ile sağlamlardan ayırt edilemezler. Bu hastalıklı taneler ekildiğinde tohumlar çimlenirken, embriyo içindeki miseller de gelişmeye başlar ve bitkinin sapı içinde onunla birlikte büyüyerek başağa ulaşır. Sağlam bitki başakları çiçeklenme devresine geldiği zaman, rastık hastalığına yakalanan başaklar siyah toz yığını halinde görülürler. Hastalık etmenleri bu şekilde hayat devrelerini tamamlamış olur.
Belirtileri
✓ Buğday rastığı: Çiçeklenme devresinde rastık hastalığına yakalanmış başaklar siyahlaşmış görünümleri ile sağlamlarından kolayca ayırt edilebilir. Sporların çevreye dağılması ile geriye sadece başak ekseni kalır
Konukçuları
Buğday rastığının başlıca konukçusu buğdaydır. Ayrıca triticale, çavdar, yabani buğday (Aegilops spp.) ve ayrık (Agropyron spp.) gibi bazı yabani buğdaygiller de enfekte olabilmektedir. Arpa rastık hastalıklarının konukçuları ise kültür ve yabani arpadır.
Mücadelesi
Kültürel Önlemler
✓ Öncelikle sertifikalı tohumluk kullanılmasına özen gösterilmeli veya hastalığın görülmediği alanlardan tohumluk alınmalıdır.
Kimyasal Mücadele
Bu hastalıklara karşı kimyasal mücadele olarak tohum ilaçlaması uygulanır. Bu amaçla; buğdayda hem Sürme hem de Rastık hastalıklarını kontrol eden bitki koruma ürünleri tercih edilmelidir.
İlaçlama zamanı
Tohum ekiminden önce önerilen kullanılacak bitki koruma ürünlerinden biri ile tohum ilaçlanmalıdır.
Kullanılabilecek etken maddeler
