(Agrobacterium tumefaciens)

Tanımı ve biyolojisi

Çubuk şeklinde, gram negatif ve 1-6 peritrik tipte kamçıya sahiptir. 0.6-1.0 µm’den 1.5-3.0 µm’ye kadar değişen boyutlardadır. Spor oluşturmazlar. Optimum 25-28 ºC gelişme gösterirler. Koloniler genellikle konveks, dairesel, pürüzsüz, ışıkta bej ya da pigmentsizdir. Patojenin bir bitkiyi enfekte edebilmesi için mutlaka bitkinin yaralanması gereklidir. Yara dokusundan bitki dokusu içerisine giren bakteri, hücreler arası boşlukta beslenir ve çoğalır. Patojen, yaralanmış bitki dokusuna saldırarak yarada kolonize olur ve bitkinin kromozomu içine kendi DNA’sının bir kısmını aktarırlar. Bitki dokusu içerisinde gelişen bakteri plazmidi üzerinde bulunan T-DNA bölgesinin kopyasını çıkararak bitki hücrelerine aktarılmakta ve kromozomlarla bütünleşmekte. T-DNA bölgesinde bulunan genlerin transkripsiyonu sonucunda oksin, sitokinin ve opin sentezi gerçekleşmektedir. Bu hormonların etkisiyle hücreler hem bölünmekte hem de büyümektedir.  Urlar 21ºC’nin üzerindeki sıcaklıkta birkaç hafta ile birkaç ayda görülebilir. Patojenik bakteriler urdan etraftaki toprağa veya suya geçerler orada yaralanmış yeni bitki dokusunu enfekte eder veya kök çevresine kolonize olurlar. Ur gelişimi 14ºC’nin altında önemli oranda yavaşlar ve 10ºC’nin altında tamamen durur. Enfeksiyon 33-35ºC’nin üstünde engellenir. Urlar, bir sonraki yıl hava sıcaklığı uygun olduğunda enfektelenen yarada tipik olarak tekrar gelişir.

Zarar şekli ve belirtileri

• Hastalık bitkiye köklerdeki yaralardan kolaylıkla girer ve ur (tümör) oluşturur. Bu yaralanmalar, böcekler, nematodlar tarafından ya da don zararı, mekanik işlemler vb. nedenlerle olabilir. Etmen toprakta uzun süre canlılığını sürdürebilir ve bulaşık fidan ve toprakla yayılmaktadır.
• Bakteri toprakta uzun süre canlılığını sürdürebilir ve bulaşık fidan ve toprakla yayılmaktadır.
• Hastalık etmeni meyve ağaçları ile bazı orman ve park ağaçlarının kök boğazlarında ur oluşturur.
• Hastalık belirtilerinin esas görüldüğü yer ağaçların kök boğazı olmasına karşın ender olarak kök ve ağacın toprak üstü bölümünde de görülür. İnce ve derinde yer alan köklerde görülmez.
• Kök boğazında bulunan parankima hücrelerinin aşırı çoğalmasıyla öncelikle küçük, krem rengi urlar oluşur. Bu urların yüzeyi düzgün ve yumuşaktır.

Konukçuları

Şeftali, erik, elma, armut, ceviz, kiraz, vişne, ayva, dut, kestane, muşmula, zerdali gibi meyve ağaçları ve kavak, söğüt, gül, pamuk, tütün, domates, patates, pancar, sardunya gibi bitkiler

Mücadelesi

Kimyasal olmayan mücadele

• Dayanıklı kültivarların kullanımı.
• Hastalıktan ari, sertifikalı fide ve fidanların kullanımı.
• Bitkilerin yaralanmamasına dikkate edilmeli.
• Budama aletleri ve diğer aletler dezenfekte (Klorax=Çamaşır suyu) edilmeli.
• Hastalanan bitkiler varsa hemen sökülmeli ve imha edilmeli.
• Bitkiler devamlı iyi bir gübreleme ve sulama programı ile iyi beslenmeli ve yetiştirilmeli.
• Köklerde zarar yapan böcekler devamlı kontrol altında tutulmalı.

Kimyasal mücadele

Hastalık etmeni bitkilere bulaştıktan sonra kimyasal mücadelesi hemen hemen yoktur denebilir. Bahçe tesis edilmeden önce toprak fumigasyonu yapılabilir.

Yazın sıcak aylarda ağaçların kök boğazları ve kökler açılarak %5’lik göz taşı eriyiği, tümörler sağlam dokuya kadar kesilerek temizlendikten sonra sürülür. Göz taşı kuruduktan sonra bu kısımlar bitkisel katranla örtülür ve açılan kökler ve kök boğazları kapatılır.

Kullanılabilecek etken maddeler