(Rosellinia necatrix)
Tanımı ve biyolojisi
Rosellinia necatrix Prill’in tanımında, patojenin miselyumu önemlidir. Hifler bölmeli olup, bölüm yerlerinin armut gibi şişkin olması tipiktir. Miselyum üzerinde zamanla sklerotlar oluşur. Sklerotlar çimlenince konidioforlar ve bunların uçlarında da renksiz konidiosporlar oluşur. Fungusun peritesyumları yüzeysel, küre biçiminde, koyu renkli olup, ostiolleri bulunur. Askosporlar uzun, tek hücreli, kahverengi-siyah renkli ve 40x8 μm boyutlarındadır. Etmenin miselyumu toprakta, özellikle hasta ağaçların bulunduğu bahçelerde uzun yıllar canlılığını sürdürür ve enfeksiyonlara neden olur. Hastalığın yayılmasında peritesyum ve askosporların pratik önemi yoktur. Peritesyumlar çoğu zaman oluşmaz. Hastalığın yayılmasında önemli olan miselyum, sulama suyu, sel ve yağmur suları, toprak işlemesi ile yayılır.
Zarar şekli ve belirtileri
✓ Hastalığa yakalanmış ağaçlardaki ilk belirti yapraklardaki sararmalardır. Yaprak sararmaları ağacın tümünde veya ağacın bir yönünde olabilir.
✓ Sararmanın yanı sıra yapraklarda küçülme de olur. Zamanla yapraklar kuruyup dökülür. Hasta ağaçlarda büyümede durgunluk ve geriye doğru ölüm görülür.
✓ Meyve verimi ve kalitesi düşer, meyveler irileşmeden ve olgunlaşmadan dökülürler.
✓ Hasta ağaçların ince kökleri esmerleşip çürümüş, kalın köklerde ve kök boğazında önceleri beyaz, giderek koyulaşan, gri ve siyaha dönüşen bir tabaka oluşmuştur.
✓ Kökün kabuk kısmı kaldırıldığında kabuk altında ağ şeklinde beyaz bir örtü görülür.
Konukçuları
İncir, zeytin, bağ, turunçgiller, taş ve yumuşak çekirdekli ( Armut elma vs. ) meyve ağaçları ile orman ağaçlarıdır.
MÜCADELESİ
Kimyasal olmayan mücadele
✓ Ağır ve su tutan topraklarda bahçe kurulmamalıdır.
✓ Toprakta fazla su birikmesine engel olmak için bahçenin etrafına drenaj kanalları açılmalıdır. Bahçeler sel sularından korunmalıdır.
✓ Sulama suyu ve gübre, ağaçların kök boğazına değil tekniğine uygun şekilde taç izdüşümüne verilmelidir.
✓ Bulaşık bahçelerde, ilkbaharda ağaçların kök boğazları ana köklere kadar açılarak, yaz aylarında güneş ve hava almaları sağlanmalıdır.
✓ Kökleri tamamen çürüyen ağaçlar, toprakta hiç kök parçası kalmayacak şekilde sökülmeli ve yakılmalıdır. Ağaçların söküldüğü kısımlara en az 2 yıl hiçbir meyve fidanı dikilmemelidir.
✓ Hastalığın yeni bulaştığı ağaçlarda ise, çürüyen kökler sağlam kısma kadar temizlenmeli, kesilen köklerin üstüne rastlayan dallar da köklerle dengeyi sağlayacak şekilde budanmalıdır.
✓ Kök çürüklüğünün sağlam ağaçlara bulaşmasını önlemek amacıyla, bahçede hastalığın bulaşık olduğu kısmın etrafına 1 m derinliğinde hendek açılmalı, hendek toprağı bulaşık tarafa atılmalıdır.
Kimyasal mücadele
Hastalığın belirlendiği her dönemde ilaçlama yapılacağı gibi, ilkbaharda kültürel önlemler ile birlikte ilaçlı mücadele yapmak uygundur. Hastalığın yeni görüldüğü bahçelerde kimyasal mücadeleye geçebilmek için ilkbaharda ağaçların dipleri açılarak kök ve kök boğazları incelenmelidir. Hastalık yeni başlamış ise hasta kökler kesilip, hasta kısımlar kazındıktan sonra bu yerler 750 g ardıç katranı+250 g göztaşı karışımı ile kapatılmalıdır. Hastalığın görüldüğü bahçedeki sağlam ağaçları korumak için, sonbaharda veya ilkbahar başında ağaçların iz düşümleri %5’lik karaboya veya %2’lik göztaşı ile m2’ye 10 litre ilaçlı su gelecek şekilde ilaçlanmalıdır. Kökleri tamamen kurumuş ağaçlar, toprakta hiç kök parçası kalmayacak şekilde sökülmeli, hasta kısımlar kendi çukurlarında yakılmalıdır. Açılan çukurlara 3 kg/m3 olacak şekilde kireç söndürülmeli veya %35’lik karaboya eriyiği koyularak çukurlar kapatılmalıdır.
