(Prays oleae)

Tanımı ve Yaşayışı

Ergin kelebeğin genel görünüşü gümüşü renklidir. Üst kanatların üzerinde siyah renkli lekeler ve kenar uçlarında da gümüşi renkli saçaklar bulunur. Larvaları, genellikle kirli beyaz ve sarımtrak renktedir. Pupa dıştan görülebilen seyrek dokulu beyaz bir kokon içinde bulunur. Zeytin güvesi yılda 3 döl verir ve her döl zeytin ağacının ayrı fenolojik dönemlerinde zararlı olur. Her döl zarar yaptığı döneme göre “yaprak dölü”, “çiçek dölü” ve “meyve dölü” olarak isimlendirilir.

Zarar Şekli

✓  Zararı, Zeytin güvesinin larvaları oluşturmaktadır. Zeytin güvesi larvalarının meydana getirdiği zararları zeytin ağacının 3 ayrı fenolojik döneminde incelemek mümkündür.

Yaprak dölü zararı

✓  Larvalar, yaprağın iki epidermisi arasında, açtıkları galerilerle, yaprak ve sürgün uçlarında beslenmeleri ile zararlı olur.

Çiçek dölü zararı

✓  Larvalar, çiçek salkımları arasında beslenerek salkımlardaki tomurcuk ve çiçekleri tahrip ederek meyve tutumunu önlerler.

Meyve dölü zararı

✓  Yumurtadan yeni çıkan larvalar meyvenin içine meyve sapı dibinden girerek meyve ile meyve sapının birleştiği kısmı tahrip eder ve bu meyvelerin dökülmelerine neden olur.

✓  Zeytin güvesinin meyvelerdeki zarar oranı yıllara ve bölgelere göre değişir. Bazı yıllarda bu zarar %30’a kadar ulaşan ürün kaybına neden olabilmektedir. Zeytin güvesi zeytin yetiştirilen çeşitli Akdeniz ülkelerinde ve ülkemizde bulunur.

Konukçuları

Zeytin güvesinin konukçusu zeytindir. Ancak zeytingillerden Akçakesme üzerinde de zararı görülmüştür.

Mücadele Yöntemleri

Biyoteknik Mücadele

Kitlesel tuzaklama

✓  Zeytin tomurcuklarının kabarmaya başladığı mart sonu nisan başlarında, 3 zeytin ağacına bir delta tipi eşeysel çekici tuzak asılarak düşük ve orta yoğunluktaki popülasyonlarda bu zararlı ile etkili bir mücadele yapılabilir.

Biyolojik Mücadele

Parazitoitler

Bracon variegator Spinole. (Hym.:Braconidae )

Chelonus cingulipes Niez. (Hym.:Braconidae)

Chelonella depressa Thom. )Hym.:Braconidae)

Chelonus oculator Panz. (Hym.:Braconidae)

Phanerotomella kerteszii Szepl (Hym.:Braconidae)

Ageniaspis fuscicollis praysincola Silvestri (Hym.:Chalcididae)

Elasmus albipensis Thom. (Hym.:Elasmidae)

Elasmus flabelletus Fons. (Hym.:Elasmidae)

Oomyzus sempronius Erd. (Hym.:Eulophidae)

Gelis areator Panz. (Hym.:Ichneumonidae)

Lissonata proxima Fons. (Hym.:Ichneumonidae)

Pediobius sp.

Predatörler

Chrysoperla carnea Steph. (Neur. : Chrysopidae)

Nagusta guedeli Kol. (Hem. : Reduviidae)

Orius minutus L. (Hem. : Anthocoridiae)

Orius niger (Wolff) (Hem. : Anthocoridiae)

Scymnus apetzi Mulsant (Hem. : Anthocoridiae)

Scymnus interruptus (Goeze) (Col. : Coccinellidae)

Scymnus rubromaculatus (Goeze) (Col. : Coccinellidae)

Scymnus (Pullus) subvillosus (Goeze) (Col. : Coccinellidae)

Stethorus punctillum Weise (Col. : Coccinellidae)

Kimyasal Mücadele

✓  Zeytin güvesinin çiçek dölünde, yoğun avcı ve parazitoitleri bulunmaktadır. Bu nedenle bu dönemde ilaçlama tavsiye edilmemektedir. Ancak ürünün az olduğu yıllarda mevsim başında yaprak ve yeni sürgünlerde %10’dan fazla zarar oluşmuşsa, çiçek dölünde ilk kelebeklerin yakalanmasından 7–10 gün sonra, entegre mücadelede öncelikli tavsiye edilen ilaçlardan biriyle ilaçlama yapılmalıdır.

✓  Tercihen sadece meyve dölüne karşı ilaçlama yapılmalıdır. Kontrol edilen mercimek büyüklüğündeki meyvelerin %10’unda canlı “yumurta+larva” olması halinde ilaçlama yapılır.

✓  Mayıs ayının ikinci yarısında yapılan kontrollerle uygun ilaçlama zamanı saptanır. Ancak zararlının mevsim başında yaprak ve yeni sürgünlerde %10’dan yüksek düzeylerde zarar yapması halinde çiçek dölünde, ilk kelebeklerin yakalanmasından 7-10 gün sonra ilaçlama yapılmalıdır. İlaçlama zamanını belirlemek için Delta tipi feromon tuzaklardan yararlanılır. Bu tuzaklar nisan ayında bahçelere asılarak haftada bir kez kontrol edilir.

✓  Zeytin güvesinin özellikle çiçek dölünde, yoğun bir avcı ve parazitiot kompleksi bulunduğu için, tercihen böcek gelişme engelleyici preparatlar kullanılmalıdır.

Kullanılabilecek bazı etken maddeler