(Bactrocera oleae)

Tanımı ve Yaşayışı

Baş ve antenler sarı, göğüs üzerinde 3 adet açık kahverenginde bantlar vardır. Dişilerde karın daha geniş yapılı olup sonunda yumurta koyma borusu bulunur.  Larva, bacaksız ve şeffaf beyaz renklidir. Zeytin sineği çoğunlukla kışı toprağın 2-5 cm derinliğinde pupa halinde veya zeytinlik ve fundalıklarda ergin halinde geçirir. Erginler, toprak sıcaklığının 10 ⁰C’yi bulmasından itibaren, ender olarak nisan başlarında, genel olarak hazirandan itibaren topraktan çıkmaya başlarlar. Ege Bölgesinde 4-5; Marmara Bölgesinde 3-4; Güney Doğu Anadolu Bölgesinde 2-5; Karadeniz Bölgesinde 3-4 döl vermektedir. Bir dölün gelişme süresi 30-40 gün kadardır.

Zarar Şekli

✓  Zeytin sineği larva döneminde, meyve etinde zarar oluşturur.

✓  Larva gelişme süresinde çekirdek etrafında galeriler açarak beslenir.

✓  Meyvelerin çürüyerek dökülmesine, zeytinyağı miktarının azalmasına kısmen de yağda asitliğin yükselmesine neden olur.

✓   Özellikle sofralık zeytinlerde zararı daha büyük önem taşımaktadır.

✓  Ülkemizde zeytin yetiştirilen tüm alanlarda bulunur. Zeytin sineği larva döneminde ve meyve etinde zararlı olur.

✓  Larva gelişme süresin de çekirdek etrafında galeriler açarak beslenir.

✓  Böylece meyvelerin çürüyerek dökülmesine, yağ miktarının azalmasına, kısmen de yağda asitliğin yükselmesine neden olur.

✓  Özellikle sofralık zeytinlerde zararı daha büyük önem taşımaktadır.

✓  Zarar oranı normal yıllarda %15-30, salgın yıllarda ise %100’e kadar ulaşabilmektedir.

Konukçuları

En önemli konukçusu kültür zeytinidir. Yabani zeytin ve Akçakesmede de zararlıdır.

Mücadele Yöntemleri

Kimyasal Olmayan Mücadele

✓  Pupaların yok edilmesi için kış aylarında toprak sürülmelidir.

✓  Zarar periyodu boyunca 3-4 günde bir, kurtlu zeytinler toplanarak zeytinlikten uzaklaştırılır.

✓  Zeytin sineğinin sonbahardaki yoğun zararını önlemek için erken hasat yapılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

✓  Ege ve Akdeniz bölgelerinde yapılmış çalışmalarda, Zeytin sineğinin pek çok doğal düşmanı saptanmıştır.

✓  Ancak bunlar, doğada zararlıyı tek başına kontrol altına alacak yoğunluk ve etkinlikte değildir.

✓  Bu yüzden özellikle yağlık çeşitlerde yapılacak ilaçlamalarda doğal dengeye daha az zararlı olan bitki koruma ürünleri seçilmelidir.

Parazitoitleri

Aprostocetus epicharmus Walk. (Hym.:Chalcididae)

Cyrtoptyx dacicida Masi. (Hym.:Pteromalidae)

Cyrtoptyx latipes Rond. (Hym.:Pteromalidae)

Eurytoma parvula (Thom.) (Hym.:Eurytomidae)

Eurytoma strigrifrons (Thom.) (Hym.:Eurytomidae)

Eurytoma tibialis Boh. (Hym.: Eurytomidae)

Eupelmus urozonus Dalm. (Hym.:Eupelmidae)

Metaphycus silvestrii Sug. (Hym.:Encyrtidae)

Psyttalia (Opius) concolor Szelp. (Hym.:Braconidae)

Pnigalio mediterraneus (Fer. and Del.) (Hym.:Eulophidae)

Zaglyptus multicolor Grav. (Hym.:Ichneumonidae)

Predatörler

Nagusta goedeli (Klt.) (Hem. : Reduviidae)

Biyoteknolojik Mücadele

✓  Kitlesel tuzaklama metodu kullanılarak Zeytinsineği populasyonunun yüksek olmadığı alanlarda (en az 5 ha) Zeytin sineği ile başarılı bir şekilde mücadele etmek mümkün olmaktadır.

✓  (Deltamethrin + Amonyum bikarbonat + Feromon kapsül içeren tuzaklar orta büyüklükteki ve yeknesak bahçelerde 1 tuzak/2 ağaç; diğerlerinde ise 1 tuzak/ 1 ağaç gelecek şekilde asılmalıdır.) Bu amaç için Bakanlıkça ruhsatlandırılmış tuzak tipi kullanılmalıdır. Ayrıca biyoteknik mücadele yapan üreticilerimize destekleme ödemesi yapılmaktadır.

Sarı yapışkan tuzak

Kimyasal Mücadele

İlaçlama Zamanı

✓  Ergin çıkış zamanları iklim, toprak karakteri, çeşit vb. etkenlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

✓  Bölge farklılıkları dikkate alınarak , meyvelerin yumurta koyma olgunluğuna geldiği dönemde vuruk sayımları yapılarak, yeterli vuruk ve tuzaklarda yakalanan Zeytin sineği ergin sayısında artış görülmesi halinde ilaçlamaya geçilmelidir.

✓  Bu nedenle tuzakların haziran ayının ilk yarısından itibaren asılması gerekmektedir.

✓  Vuruk sayımları haftada 1-2 kez, ağaçların güney-doğu kısımlarındaki parlak, yağlanmaya başlamış, flüoresans sarı renkteki en az 1000’er meyvede yapılarak vuruk yüzdesi belirlenir.

✓  Yapılan sayımlar sonucunda salamuralık çeşitlerde %1 vuruk, yağlık çeşitlerde ise %6-8 vuruk saptandığında, yer aletleri ile zehirli yem kısmi dal ilaçlaması veya kaplama ilaçlama yapılmalıdır.

Kullanılabilecek bazı etken maddeler