Hasar Tipi: Fizyolojik

Hasarın Görüldüğü Yer: Meyvenin dış yüzeyi; bazı durumlarda içe de ilerleyebilir

Hasarın Zamanı: Hasattan sonra (ancak ilk etkiler genellikle hasat öncesi oluşur)

Etkilenen Çeşitler: Gala, Golden Delicious, Granny Smith

Belirti ve Bulgular:
Güneş yanıklığına bağlı belirtiler bazı durumlarda hasat sırasında da gözlemlenebilir. Bu durum, özellikle meyvenin güneşe doğrudan maruz kalan yüzeyinde oluşan kırmızımsı–kahverengi, düzensiz yanık lekeleriyle kendini gösterir.

Bu hasar çoğunlukla meyve kabuğunun epidermis tabakasında başlar. Epidermisin (kütiküla altındaki ince dış deri) hasar görmesi sonucu oluşan renk değişikliği, güneş ışığına ani ve doğrudan maruziyetin bir sonucudur. Özellikle meyve, gölgede büyüyüp ani şekilde açığa çıktığında daha duyarlıdır.

İlk aşamalarda kabukta hafif bronzlaşma görülürken, depolama süreci ilerledikçe lezyonlar koyulaşır ve meyve kabuğu giderek kızarır. Gelişimin ileri aşamalarında kabuk koyu kahverengiye dönüşür. Şiddetli vakalarda, alttaki meyve dokusu (parankima) da etkilenebilir ve bu bölgelerde kısmi hücre ölümü ve esmerleşme izlenebilir.

Patojen Oluşumunun Nedeni:
Bu fizyolojik bir bozukluktur ve enfektif etmen içermez. Güneş yanıklığı genellikle aşağıdaki faktörlerin bir sonucu olarak gelişir:

• Ağaçlarda yapılan aşırı budama veya yaprak alma uygulamaları sonucunda meyvelerin ani güneş ışığına maruz kalması

• Tarlada yüksek ışınım şiddetiyle eş zamanlı olarak, meyvenin daha önce gölgede gelişmiş olması

• Depolama öncesi meyve kabuğunun zayıf yapısı, epidermisin fotosensitivitesini artırır

• Solar “shell” bronzlaşmasına benzer şekilde, kabuk altı hücrelerin UV ışınlarına karşı duyarlılığı artar

Güneş yanıklığına bağlı bronzlaşma, normal meyve renginin aksine, meyvenin yalnızca güneş görmüş tarafında oluşur.

Fizyolojik Sebepler:
Güneş yanıklığı gelişiminin fizyolojik kökeni tam olarak açıklığa kavuşmamış olsa da, genel kabul gören mekanizmalar şunlardır:

• Güneş ışınımı, özellikle yüksek sıcaklık ve düşük nemle birlikte, epidermiste hücre zarı bozulmalarına yol açar

• Gölgeye alışmış kabuk dokusu, ani ısı ve ışık şokuna karşı hassastır

• Aşırı ışık, klorofil bozunması, lipid peroksidasyonu ve fenolik birikim gibi stres yanıtlarını tetikler

• Etkilenen bölgelerde antioksidan kapasite düşer, oksidatif stres artar

• Parankimada yer alan şeker ve protein bileşiklerinin bozulması, koyu leke ve kabuk altında kuruluk oluşturur

Mücadele Önerileri:

• Güneş yanığı riski yüksek olan bölgelerde yaprak budamasından kaçınılmalı veya kontrollü yapılmalıdır

• Güneş gören meyveler kademeli olarak ışığa alıştırılmalı, özellikle yoğun güneşli dönemlerde gölgeleme uygulanmalıdır

• Güneş yanıklığına hassas çeşitlerde kalsiyum ve bor içeren yapraktan uygulamalar, epidermal dayanıklılığı artırabilir

• Antioksidan içerikli yaprak uygulamaları ve kaolin–kalsit bazlı fiziksel film koruyucular, ışık yansımasını azaltabilir

• Depolama sürecinde ışık alımı en aza indirilmeli; yüksek sıcaklıklarda geçici bronzlaşma gelişebilir